İşletme Araştırmaları Dergisi

Readiness of Senior Managers in Appointing Women into Managerial Positions: Evidence from Ethekwini Municipality in South Africa

Rosemary Buhle Makhanya — 2023-07-03

Purpose – Although the issue of gender equality is as old as human life, women are still marginalised members in the workplace. Despite various studies investigated about the marginalisation of women at the workplace, no study has been conducted to assess the willingness and readiness of senior managers to appoint women into managerial level positions. Therefore, the purpose of this paper is to assesses the readiness of senior managers in appointing women into senior managerial levels specifically focusing on eThekwini Municipality in South Africa. Design/Methodology/Approach – This study adopted a qualitative research approach and exploratory research design. A sample of 25 senior managers were selected using purposive sampling technique. Both interviews and focus groups were used to collect empirical data. Results – The results revealed that senior managers were willing to appoint women into managerial positions. However, there were a few senior managers that found it a challenge to appoint women into managerial positions because of the influence of stereotypes. The results also indicated that there are very few women in managerial positions because women lack appropriate experience, lack of self-esteem, inadequate monitoring and reporting on the implementation of the employment equity policy and plan. Discussion – The culture of appointing women into managerial position should be promoted by giving senior managers support or incentives to support gender equality in workplaces. There is a need to hold accountable the few senior managers who are struggling to appoint women to managerial positions, in addition to giving them coaching on organisational transformation. The study should be replicated using the quantitative research methodology to measure senior managers’ readiness to appoint women into managerial positions.

Bibliometric Analysis of Research on The Relationship of Accounting and Information Systems / Technologies

Hakan Aliusta — 2023-07-03

Purpose – The world has made very rapid progress in terms of the development of technology in the last quarter century. This progress also affects many sectors and professions. One of these effects is experienced in the field of accounting. Accounting processes and the profession have undergone significant transformation and change in recent years. This change is the subject of research in the field of accounting. In this research, it is aimed to examine the research on the relationship between accounting and information systems/technologies with the bibliometric analysis method. Thus, the effects of developments in information system / technology in the accounting literature are determined. Design/methodology/approach – In this research, research on the relationship between accounting and information systems / technology were examined with the bibliometric analysis method. Within the scope of the research, eight keywords or phrases, including "Information System or Information Technology ", "Big Data", "Blockchain", "Artificial Intelligence", "Cloud Computing", "Industry 4.0 or Industry 5.0", “Mobile App”, Metaverse”, were determined. Each of these keywords, together with the keyword "accounting", was searched in the database only in the research titles. A total of 1,060 studies were determined as samples and analyzed. Some bibliometric indicators such as number of articles, number of citations, top publishing universities and author network analysis were used in the analysis. In the process of obtaining the data, the SCOPUS database was used and covers the years between 1970 and 2021. In addition, the data were visualized as mesh and density graphs using the VOSviewer software. Findings – It was determined that the countries with the most research were China and America. Although China is generally ahead in the number of research, it lags behind the United States in the number of citations to research. It has been observed that the research mostly consist of articles and conference proceedings. According to the subject area, it has been determined that the research in the fields of "business, management and accounting" and "computer science" constitute the majority. When the source of the research is examined, it has been determined that conference proceedings and journal resources are in the first place, and an important part of them is information system / technology-related resources. Discussion – It is seen that the research in which accounting and other keywords are included in the same title have increased rapidly after the 2000s. It is thought that the number of research will increase faster with the development of technology and the interest of researchers in accounting information system / technology areas.

The Effect of Informative and Normative Role of Reference Groups on Consumers' Purchasing Intention through Online Grocery Applications

İpek Gürsoy — 2023-07-03

Purpose - Consumers are increasingly interested in e-commerce and online grocery applications. There has been a tremendous surge in the number of online grocery applications, particularly during the Covid-19 outbreak. The surroundings of customers and online consumer feedback are believed to have a significant impact on how widely these applications are used. This study intends to explore how customers' purchase intentions via online grocery applications are influenced by reference groups' informative and normative roles. Design/methodology/approach – This study was carried out using quantitative research techniques. Snowball sampling, one of the non-random sampling techniques, was used to choose the samples. A face-to-face and online questionnaire was used to collect the data. 418 consumers who fit the research's target audience were contacted, but after sending out 23 surveys, the study only had 395 participants left. The statistical package packages IBM AMOS 23 and IBM SPSS 25 were used to analyze the data that had been gathered. Explanatory factor analysis, Confirmatory factor analysis, and Regression analysis were used to analyze the data. Findings - As a consequence of the study, it was discovered that the control factors of gender, education level, and income had no effect on customers' intentions to make online purchases. The informative and normative roles of reference groups have been found to influence customers' intentions to make online purchases favorably. Discussion - While various variables influence customers to shop online, the use of online grocery apps has surged, particularly during the Covid-19 pandemic. Consumers who are interested in learning new applications and are concerned about these applications are influenced by their immediate surroundings, such as family and friends, i.e. reference groups. When the relevant literature is reviewed, it is predicted that this study will complete the gap in the literature and shed light on future research, as no previous research on this issue has been conducted.

A Review of Published Works on Auditing History

Neriman Yalçın — 2023-07-03

Purpose – This research aims to investigate auditing studies, which have an essential place in accounting history, and to reveal its scientific map. Design/methodology/approach – This research investigates audit history studies published in “The Accounting Historians Journal”, “Accounting History Review”, and “Accounting History” journals, which are expert publications of accounting history studies. The research comprises 145 articles published between 1977 and 2021 in three journals. It presents the general view of the audit history studies by examining the audit research in the three leading journals in the history of accounting in terms of volumetric trend, keyword, authorship, subject, research periods, location, and method over the years. Findings – In all three journals, auditing research have shortly after they started to be published. From the 1970s until today, written and published research in English has been reached on the history of audits, 41 in The Accounting Historians Journal, 44 in Accounting History Review, and 60 in Accounting History. The findings obtained from the studies and the examined articles' general characteristics were determined. Discussion – As a result, it is concluded that audit studies do not take up much space in accounting history journals, and the articles are rich in subject variety and keyword diversity; it has been interpreted that the studies should be expanded in terms of place and time frame, and the place and importance of auditing history in accounting should be investigated further.

The Relationship Between Teachers' Calling, Job Performance, and Organizational Commitment: The Mediating Role of Work-Related Flow Experience

Yurdanur Çalışkan — 2023-07-03

Purpose - Teachers' work attitudes play an essential role in raising and educating future generations. This study aimed to investigate the effect of teachers' calling on job performance and organizational commitment and the mediating role of work-related flow experience on this effect. Design/methodology/approach- The data was collected through proper surveys received from 377 teachers in Adana. The appropriate data's frequency analysis and factor analysis were done with SPSS 24.0 and SmartPLS 3.3.9 programs, respectively. The Structural Equation Model (PLS-SEM) method was used to determine the path coefficients (hypotheses) and the mediating role of the model created at the second level. Findings-The results have shown that calling positively affects job performance, work-related flow experience, and organizational commitment. The work-related flow experience positively affects job performance and organizational commitment. While the partial mediating role of work-related flow experience in the relationship between calling and job performance was affirmed, the mediating role of work-related flow experience in the relationship between calling and organizational commitment could not be confirmed. Discussion– Teachers with positive attitudes and behaviors towards their profession have trained qualified human resources in the educational system. Teachers who have a calling sense could experience work-related flow experience under suitable conditions, and this could positively affect both their job performance and organizational commitment. Therefore, a supportive environment with managerial and peer support should be created in schools for teachers to find their work more meaningful and increase their calling and work-related flow experiences.

The Effect of Audit Opinions on TOBIN’S Q and Stock Value by Panel Data Analysis

Jale Sağlar — 2023-07-03

Purpose – Financial statements of businesses contain information risk for various reasons. The most accepted way to reduce the information risk is the independent audit of the financial statements of the enterprises. It is thought that the independently audited financial statements will have a positive impact on the market value of the enterprises. The main purpose of the research under this assumption is to measure the impact of audit opinion on the market value of the companies that operated in the manufacturing sector and traded on Borsa Istanbul. Design/methodology/approach – For measuring the impact of audit opinion on the market value of the companies that operated in the manufacturing sector and traded on Borsa Istanbul between 1998 to 2019 Tobin's Q ratio and stock price are used to represent the market value. Panel data analysis is used in the research, because of data sets consisting of both cross-section and time series. Tobin's Q ratio and stock price are determined as the dependent variables, audit opinion is determined as the independent variable and the leverage ratio and asset size are determined as control variables in the research. Finding – It is examined within the scope of 1651 financial statements and audit reports of 110 companies. And it is examined Tobin's Q ratio values on 31 March, 30 June, 30 September, 31 December and at the time of the announcement of the audit report. Also it is examined the firm's stock price on the date of the audit firm's opinion, on the date of the one day before and after it. Discussion – As a result of the research, it has been revealed that audit opinions do not affect the Tobin’s Q ratio but affect stock price of companies in Turkey.

The Role of Career Satisfaction on Cooks’ Intrinsic Motivation, Work Engagement and Perceived Role-Overload

Mustafa Daşkın — 2023-07-03

Purpose – This empirical study aimed to examine how intrinsic motivation, perceived role-overload, and job engagement of Turkish chefs are affected by career satisfaction. Design/methodology/approach – A sample of chefs yielded a total of 211 useable questionnaires for this survey. The SPSSAMOS statistical tool was used to test the proposed correlations using the SEM method. Findings – Results based on SEM results reveal that career satisfaction has a positive impact on cooks’ intrinsic motivation and work engagement. However, career satisfaction did not have a significant negative effect on their perception of role overload. Discussion – This paper provides implications for the sector in terms of understanding the link among career satisfaction, intrinsic motivation, and work engagement for cooks. Also, this study offers practical advice on how to use good management techniques and enhance organizational outcomes in contexts where people operate in the culinary industry. The current study, which looks at previously unresearched impacts and correlations, theoretically adds to the body of knowledge on hospitality management.

Gri İlişkisel Analiz Yöntemi İle Finansal Performans Değerlendirmesi: Bist’ De İşlem Gören Teknoloji Şirketleri Üzerine Bir Uygulama

Ceren Oral — 2023-07-03

Amaç – BİST’de işlem gören teknoloji şirketlerinin 2017-2021 yıllarındaki finansal performanslarının her yıl için ayrı ayrı değerlendirilmesidir. Yöntem – Kamu Aydınlatma Platformu aracılığı ile elden edilen veriler kullanılarak çok kriterli karar verme yöntemlerinden olan Gri İlişkisel Analiz Yöntemi kullanılmıştır. Bu yöntemle elde edilen değerlere göre BİST’de işlem gören teknoloji şirketlerinin finansal performansları, her yıl için ayrı ayrı sıralanmıştır. Bulgular – Belirtilen yıllara ait, Kamu Aydınlatma Platformu aracılığı ile eksiksiz olarak 14 teknoloji şirketinin verilerine ulaşılmıştır. Gri ilişkisel analiz yönteminde ise 10 değişken kullanılmıştır. Bu değişkenler üzerinden yapılan hesaplamalar sonucunda her yıl için ayrı ayrı finansal performans sıralaması yapılmıştır. Tartışma – Uygulama sonucunda elde edilen veriler göz önünde bulundurulduğunda, belirtilen yıllar dahilinde finansal performans sıralamasının, kendi aralarındaki sıralamalarda yıllara göre değişkenlik gösterse de ilk 4 şirketi, LINK, FONET, LOGO, KRONT şirketleridir. Diğer şirketlerin sıralamaları yıllara göre sürekli farklılık göstermektedir.

Örgütsel Etik İklimin İş Gören Motivasyonuna Etkisinde Örgütsel Özdeşleşmenin ve İş Tatmininin Aracı Rolü

Aslı Öztürk — 2023-07-03

Amaç –Bu çalışmanın amacı, iş görenlerin örgütsel etik iklim algılarının iş gören motivasyonuna etkisinde, örgütsel özdeşleşmenin ve iş tatmininin aracılık rolünü belirlemektir. Çalışanların örgütsel etik iklim, iş tatmini ve örgütsel özdeşleşme düzeylerinin, motivasyon düzeylerine olan etkisini belirlemek, ilgili değişkenlerin, iş gören motivasyonuna nasıl etki ettiğini belirlemekte araştırmanın amaçları arasında yer almaktadır. Yöntem –Değişkenler arasındaki etkileşimlerin belirlenmesine yönelik olarak ilişkisel tarama modelinin kullanıldığı bu araştırmada, kamu kurumlarında görev yapan 575 çalışandan elde edilen verilerin analizi için SPSS ve AMOS programları kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkilerin analizinde ve aracı değişken etkisinin olup olmadığının test edilmesinde Yapısal Eşitlik Modellemesi tercih edilmiştir. Bulgular –Araştırma sonucunda, bireylerin örgütsel etik iklim algıları ile motivasyon düzeyleri arasında bir ilişki olduğu; olumlu bir örgütsel etik iklim algısının iş gören motivasyonunu pozitif etkilediği belirlenmiştir. Ayrıca etik iklimin iş tatminini, örgütsel özdeşleşmenin iş gören motivasyonunu ve benzer şekilde iş tatmininin de iş gören motivasyonunu yordadığı, örgütsel etik iklimin işgören motivasyonuna etkisinde örgütsel özdeşleşme ve iş tatmininin kısmi aracılık etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Tartışma–Bu çalışmanın; etik iklimin iş gören motivasyonu, örgütsel bağlılık, iş tatmini ve iş gören performansını pozitif yönde ve anlamlı olarak etkilediği yönündeki bulguları ilgili literatürü destekler niteliktedir. Bu doğrultuda olumlu algılanan bir etik iklimde, iş görenlerin motivasyonlarının yükselmesi ve neticede iş tatmini ve örgütsel özdeşleşme düzeyine de olumlu etkileri olacağı değerlendirilmektedir.

Üniversitelerde Stratejik Yönetim Uygulamalarının Örgütsel Yaratıcılığa Etkileri Üzerine Bir Araştırma

Saffet Karayaman — 2023-07-03

Amaç – Bu makalenin amacı, üniversitelerdeki stratejik yönetim uygulamalarının, örgütsel yaratıcılığa olan etkilerinin araştırılmasıdır. Bu kapsamda çalışmanın problem cümleleri; üniversitelerdeki stratejik yönetim uygulamaları, örgütsel yaratıcılığı etkiler mi ve demografik değişkenler, stratejik yönetim uygulamaları ve örgütsel yaratıcılık arasındaki ilişkide, bireylerin demografik özelliklerinin düzenleyici etkisi vardır mıdır, şeklinde ifade edilebilir. Yöntem – Bu çalışmada nicel yöntemde ilişkisel tarama modelinde bir araştırmadır. Araştırmanın verileri “Stratejik Yönetim Ölçeği” ve “Örgütsel Yaratıcılık Ölçeği” ile toplanmıştır. Katılımcılar basit tesadüfi örneklem seçimi ile belirlenmiştir. Elde edilen veriler SPSS 21 istatistiksel programı uygulanarak güvenirlik analizi, frekans analizi, annova analizi ve regresyon analizleri yapılmıştır. Bulgular – Regresyon analizi sonucunda, çevre ile iyi iletişimin; katılımcıların bireysel ve toplumsal boyuttaki örgütsel yaratıcılık algı düzeyini olumlu yönde etkilediği bulunmuştur. Ayrıca yapılan “Tek Yönlü Varyans Analizi” sonucunda “Kaynak Kullanım Verimliliği, “Çevre ile İş birliği, “Bireysel Boyuttaki Örgütsel Yaratıcılık Algı Düzeyi”, “Yönetsel Boyuttaki Örgütsel Yaratıcılık Algı Düzeyi” ve “Toplumsal Boyuttaki Örgütsel Yaratıcılık Algı Düzeyi”; katılımcıların çalışma süresine göre farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Tartışma – Stratejik yönetim uygulamaları; yeni gelişmeleri izleme, öğrenme, uygulamalara kazandırma, yenilikleri hayata geçirme, sürekli artan rekabet ortamına karşı önlemler alma ve işletmelerin küresel rekabet ortamında varlıklarını sürdürebilmeleri açısından önemlidir. Üniversite-sanayi iş birliği çerçevesinde üniversitelerde yapılacak bilimsel çalışmalarda; stratejik yönetimin ve yaratıcılığın işletmelere sağlayabileceği faydalarla ilgili konulara yer verilmesinin önemli olduğu ileri sürülebilir.

İç Kontrolün Sağlık Çalışanları Tarafından Değerlendirilmesi: Fırat Üniversitesi Hastanesi Örneği

Meltem Gül — 2023-07-03

Amaç - Geçmişten günümüze yaşanan skandallar, iç kontrolün önemini artırmış ve küresel bir farkındalık yaratmıştır. Etkin ve verimli yönetim için temel ve gerekli unsurlardan biri iç kontroldür. Tüm işletmelerde olduğu gibi hem özel hem de devlet hastanelerinde de etkin bir iç kontrol sisteminin olması, hastanenin faaliyet sürecinde ortaya çıkabilecek olumsuzlukları ortadan kaldırarak amaçlara ulaşma açısından bir güvence oluşturmaktadır. Bu çalışmanın amacı Elazığ Fırat Üniversitesi Hastanesinde görev yapan sağlık çalışanlarının iç kontrole ilişkin algılarının tespit edilmesi ve hastanedeki iç kontrol sisteminin etkinliğinin araştırılmasıdır. Yöntem - Araştırma kapsamında 272 sağlık çalışanına 32 sorudan oluşan anket formu yöneltilmiştir. Elde edilen veriler SPSS 22 programında analiz edilmiştir. Bulgular - Çalışma sonuçlarına göre, kurumdaki iç kontrol etkinliğinin orta seviyede olduğu, sağlık çalışanlarının iç kontrol algılarının ve farkındalıklarının ise yetersiz olduğu görülmüştür. Mesleğe göre hemşirelerin iç kontrolün alt boyutu olan risk değerlendirme ile bilgi ve iletişime yönelik algılarının daha fazla olduğu, lisansüstü eğitimin ise iç kontrol genel algısı üzerinde etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Tartışma - Sağlık sistemleri içerisinde bugün başlı başına bir sektör durumunda olan hastanelerin, sahip oldukları kaynakları ve varlıkları iç ve dış risklere karşı korumaları, iç kontrol ve iç denetim olmadan mümkün olmadığı görülmektedir.

Makine Öğrenmesi Tekniklerinin Bütçe Verimliliğine Uygulanması Üzerine Bir Çalışma

Göksel Kıvanç Demirel — 2023-07-03

Amaç - Bu çalışma, pazarlama amacıyla işletmeye faydalı olabilecek müşteri kitlesini, yüksek miktardaki satış ve promosyon verilerinden faydalanarak seçmeyi ve puanlandırmayı amaçlamaktadır. Yöntem - Bu amaç doğrultusunda, markalara ve perakendecilere müşteri verileri üzerinden hizmet sağlayan Dunnhumby şirketinin bilimsel amaçlarda kullanılmak üzere sunmuş olduğu ve haftalık kahvaltı ürünlerinden elde edilen “Breakfast at the FRAT” başlığı altında toplanılan satış bilgileri çalışmanın deney veri setini oluşturmuştur. Pazarlama bütçesini tüm müşterilerine harcamak yerine sadece potansiyel müşteri kitlesine harcamasına imkân tanıyan XGBoost algoritması kullanılarak pazarlamanın daha etkin ve verimli olabileceği müşterilerin belirlenmesine yönelik özgün bir model önerilmiştir. Bulgular - Analizi yapılan veriler 2011 ile 2019 yılları arasında 156 haftalık bir süreyi kapsamaktadır. Özellik sayısının ve karmaşıklık durumunun minimuma indirgendiği çalışma kapsamında, model performansına ait ölçüt parametreleri yüksek başarı oranlarına sahiptir. Bu oranlar pazarlamada kullanılacak bütçenin uygun müşteri kitlesine harcanmasına yönelik oluşturulan model için kullanılan algoritmanın uygun olduğunu ortaya koymaktadır. Tartışma - Büyük verilerin makine öğrenmesi teknikleri ile analiz edilmesi sonucu ortaya çıkan bulguların veri bilimine katkılar sunacağı ve çalışmada izlenilen yöntemin işletmelerin finansal açıdan tahmin ve öngörüler yapabilecekleri bir bütçe destek sisteminin altyapısını oluşturacağı düşünülmektedir. Gerçek dünya verilerinden elde edilen ve yapılan satışlar üzerinden birkaç özellik grubunun etkisi kullanılarak pazarlama için ayrılacak bütçenin verimliliğinin arttırılmasına yönelik bu çalışmada, en iyi tahminin yapıldığı sınıflandırma algoritmasının belirlenerek veri bilimine katkı sağlanması ve rehberlik etmesi mümkündür. Yapılan çalışmanın altyapısının daha da geliştirildiği bir modelin işletmeler tarafından kullanılarak iş dünyasına katkı sağlanma imkanı da vadır.

Yöneticilerin Bakış Açısı ile Z Kuşağı Çalışanların Liderlik Beklentileri

Nüket Saracel — 2023-07-03

Amaç: Bu çalışmanın amacı, yöneticilerin bakışı ile Z kuşağı çalışanların ne tür liderlik tarzı beklentisi içinde olduklarını ortaya koymaktır. Yöntem: Bu araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden mülakat yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evreni, Z Kuşağı çalışanları yönetmiş veya halen yönetmekte olan tüm yöneticilerdir. Araştırmanın örneklemi, İstanbul ve Ankara illerinde yaşayan ve farklı sektörlerde faaliyet gösteren, Z Kuşağı çalışanları yönetmiş veya halen yönetmekte olan 30 yöneticidir. Katılımcılara mülakatın birinci bölümünde; yaş, cinsiyet, eğitim durumu, kıdem durumu, sektör ve departman bilgisinin yer aldığı demografik sorular yöneltilmiştir. İkinci bölümde ise, katılımcıların Z kuşağının liderlik stili beklentisine ilişkin algılarını ölçen 2’li likert (Katılıyorum / Katılmıyorum) olarak ölçeklendirilen ve 25 sorudan oluşan bir mülakat uygulanmış ve sonrasında 5 açık uçlu soru yöneltilmiştir. Mülakat için oluşturulan sorular literatürdeki liderlik özellikleri esas alınarak hazırlanmıştır. Bulgular: Yapılan nitel analizler sonucunda, katılımcıların Z kuşağının en çok dönüşümcü lider beklentisi içinde olduğu, otokratik lider beklentilerinin ise en düşük olduğu bulgularına ulaşılmıştır. Tartışma: Bu çalışmada elde edilen bulgulardan hareketle, motivasyon ve açık iletişim beklentisinde olan, kararlara katılım sağlamak isteyen Z kuşağı ile çalışan yöneticilere dönüşümcü lider özelliklerini benimsemeleri önerilmektedir.

Sürdürülebilirlik Performansı Kovid-19 Salgını Sırasında Havayolu Şirketlerinin Finansal Performansını Nasıl Etkilemiştir?

Zafer Ay — 2023-07-03

Amaç- Bu çalışmanın amacı, hava yolu şirketlerinin kurumsal sürdürülebilirlik performanslarının KOVİD-19 pandemisi döneminde finansal performanslarını ve sistematik risklerini ne şekilde etkilediğini panel veri analizi ile araştırmaktır. Sürdürülebilirlik performansının göstergesi olarak Thomson Reuters Datastream veri tabanından ulaşılabilen firmaların çevresel, sosyal ve yönetişim performans skorları kullanılmıştır. Yöntem- Bu çalışmada 2015-2021 yılları arasında aralıksız faaliyet gösteren, 43 havayolu şirketi örneklem olarak seçilmiştir. Finansal performansın göstergesi olarak toplam varlık kârlılığı, sistematik riskin göstergesi olarak ise tarihsel beta değerleri kullanılmıştır. Çalışmada panel veri analizi kullanılmıştır. Bulgular- Analiz sonuçları KOVİD-19 pandemisinin şirketlerin finansal performansını negatif etkilediğini ve sistematik riskin göstergesi olan betalarını ise arttırdığını göstermiştir. Bununla birlikte, kurumsal sürdürülebilirlik performansı yüksek olan şirketlerin KOVİD-19 pandemi döneminin olumsuz etkilerini daha az hissettiği tespit edilmiştir. Tartışma-Ampirik sonuçlar kurumsal sürdürülebilirlik performansının kriz dönemlerinde havayolu şirketlerinin finansal performanslarını pozitif etkilediğini ve sistematik risklerini ise azalttığını göstermiştir.

Pozitif Psikolojik Sermayenin İşe Yabancılaşma İle İşe Tutulma Arasındaki İlişkide Düzenleyici Rolü: Metro İstasyon Amirleri Üzerinde Bir Araştırma

Adem Tutan — 2023-07-03

Amaç – Günümüzde işletmeler sürekli değişiklik gösteren dış çevreye ayak uydurabilmek ve zorlu rekabet koşullarında yaşamlarını sürdürebilmek için çalışanlara daha çok önem vermek zorunda kalmıştır. Bu yüzden pozitif psikolojik sermaye, işe yabancılaşma ve işe tutulma hem çalışanın verimliliğini ve performansını hem de şirketin sürdürülebilirliğini etkilediği genel kabul gören bir görüş olmuştur. Bu çalışma, çalışanların pozitif psikolojik sermayelerinin işe yabancılaşma ile işe tutulma arasındaki ilişkideki düzenleyici rolünü analiz etmeyi amaçlamıştır. Yöntem – Bu araştırma nicel ilişkisel bir araştırma olup, veri çevirimiçi (Google From) olarak oluşturulmuş ve katılımcıların e postalarına gönderilmiştir. Araştırmanın verileri İstanbul ilinde faaliyet gösteren ve yer altı metrolarında çalışan 277 istasyon amirinden toplanarak Pearson Korelasyon ve Hiyerarşik Regresyon testleri ile analiz edilmiştir. Bulgular – Yapılan analizler sonucunda, işe yabancılaşma ile işe tutulma arasında negatif anlamlı bir ilişki bulunurken, işe yabancılaşmanın, işe tutulma üzerindeki etkisinde, pozitif psikolojik sermayenin bu etkiyi düzenlemesi şeklinde sonuçlanması, hipotezlerimizin desteklendiği göstermektedir. Tartışma – İş gücünün işletmeler için öneminin arttığı bu yüzyılda, işe yabancılaşmanın, işe tutulma üzerindeki etkisinde, pozitif psikolojik sermayenin bu etkiyi düzenlemesini ortaya koyan herhangi bir çalışmanın olmaması nedeniyle literatürdeki boşluğu dolduracağı düşünülmektedir.

Davranışsal Finans Uygulamalarının, İşletmelerin Performansına Etkileri: İstanbul Organize Sanayi Bölgesi Örneği

Mustafa Dilmen — 2023-07-03

Amaç- Bu çalışmanın amacı, davranışsal finans uygulamalarının işletmelerin performansına etkilerinin incelenmesidir. Yöntem – Bu araştırmanın yöntem bölümünde neden-sonuç ilişkisinin analiz eden nicel yöntem tercih edilmiştir. Daha önce bir çok araştırmada kullanılarak güvenirliği kanıtlı ölçeklerle araştırma verileri toplanmıştır. Anketler aracılığı ile katılımcılarından sağlanan verilere frekans, güvenilirlik, korelasyon, regresyon ve farklılık analizleri yapılmıştır. Araştırmanın evreni, İstanbul Hadımköy Atatürk Organize Sanayi Bölgesinde üretim ve hizmet alanında faaliyet gösteren toplam 2552 işletmede çalışan 17.376 kişi olup, örneklem belirleme tablosundan yararlanılarak %95 güven aralığında toplam 557 kişiye anket uygulanmıştır. Bulgular –Regresyon analizleri sonucuna göre davranışsal yatırımlarda; “Pişmanlıktan Kaçınma”, “İşletme Performansını” %48,4 oranında olumlu yönde etkilemiş ve “Aşırı iyimserlik”, “İşletme Performansını” %59,7 oranında olumlu yönde etkilemiştir. Tartışma – Davranışsal finans, bireylerin rasyonel davranmadıkları varsayımıyla meydana gelen sorunları inceler ve bunu yaparken de sosyoloji, psikoloji ve antropoloji vb. bilim dallarından yararlanılmaktadır. Bireyler yatırım kararlarını verirken psikolojik ve sosyolojik etki altında kaldıklarında hatalı kararlar verebilmektedirler. Bundan dolayı davranışsal finans, üzerinde durulması gereken ve her geçen gün önemi artan bir alandır. Dolayısıyla bu çalışmada, davranışsal finansın işletme proforması üzerindeki etkilerinin araştırılmasının; yatırımcıların yatırım kararlarındaki tahminlerini güçlendirebileceği ve alınacakları riskleri azaltabileceği düşüncesiyle bu çalışmanın yapılması planlanmıştır.

Hastaların Ortopedi Kliniği Tercihlerini Etkileyen Faktörlerin AHP Yöntemi ile Belirlenmesi

Mutlu Gergin — 2023-07-03

Amaç – Çalışmanın amacı hastaların, Kütahya’da faaliyet gösteren üç ayrı hastanenin ortopedi kliniğinin hangisini tercih ettiklerini ve bu tercihte hangi kriterleri öncelediklerini tespit etmektir. Yöntem – Çalışmada üç alternatif (A Hastanesi Ortopedi Kliniği, B Hastanesi Ortopedi Kliniği ve C Hastanesi Ortopedi Kliniği) ve dört kriter (Doktorlar, Tedavi Sarf (Medikal) Malzemeleri, Hizmet Kalitesi ve Ulaşım-İletişim Kolaylığı) kullanılmıştır. Çalışmanın ilk aşamasında karar vericilerin (hizmet alıcıların) hem kriterlere hem de kriterlere göre alternatifleri kıyaslamalarına yönelik sözel değerlendirmeleri alınmıştır. Çalışmada Thomas L. Saaty (1988) tarafından geliştirilen, kıyaslama yaparak ikiden fazla kriter arasından seçim yapma imkanı sunan ve çok kriterli karar verme tekniklerinden biri olan Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) yöntemi kullanılmıştır. Bulgular – Çalışma sonunda, bir hastanenin ortopedi klininğinin tercih edilmesinde “Doktorlar”ın en yüksek önem derecesine sahip olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, üç alternatif arasından A hastanesinin ortopedi kliniğinin en yüksek düzeyde önem derecesine sahip olduğu, A alternatifinin “Tedavi Sarf (Medikal) Malzemeleri” ve “Ulaşım-İletişim Kolaylığı” kriterleri açısından diğer iki alternatife göre daha yüksek düzeyde puan aldığı anlaşılmıştır. Tartışma – Çalışmadan elde edilen bulgulara göre bireyler bir hastanenin ortopedi kliniğini tercih ederken o hastanede çalışan doktorun tecrübesine ve bilgisine bakarak hareket etmektedirler. Sağlık hizmeti verilirken kullanılan sarf malzemelerin kalitesi, hastanın kabulünden taburcu olduğu ana kendisine verilen hizmetin kalitesi de yine bu kliniğin tercih edilmesinde önemli bir etkendir. Dördüncü kriter olan ulaşım/iletişim kolaylığının düşük olduğu gözlemlenmiştir. Bu da, ihtiyaç duyulan sağlık hizmetinin lokasyonundan ziyade verilen hizmetin kalitesinin daha önemli olduğunu, bireylerin sağlık hizmetinin konumu uzak dahi olsa iyi bir sağlık hizmeti veren kurumu tercih ettiğini ve mesafe maliyetine katlandığını göstermektedir.

Örgütsel Değer Farklılığı Ölçeğinin Geliştirilmesi

Murat Çavdar — 2023-07-03

Amaç- Çalışanların değer farklılıklarını bulmak için örgütsel değer farklılıkları ölçeğinin geliştirilmesi bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Yöntem- Araştırma metodolojik bir çalışma olup on safhalı bir model ile yapılmıştır. 1210 çalışandan anket yöntemiyle veriler toplanmıştır. Bulgular- Ölçek, 48 ifade ile 9 faktörlü bir yapıdan oluşmuştur. Cronbach’s Alpha katsayısının 0,88, KMO değerinin 0,93, toplam açıklanan varyansın 54,37 olduğu görülmüştür. Doğrulayıcı Faktör Analizi sonucunda GFI değerinin 0,91, NFI değerinin 0,93, CFI değerinin 0,96, CMIN/DF değerinin 2,54 ve RMSEA değerinin 0,036 olduğu bulunmuştur. Tartışma- Çalışanların örgütteki iş performanslarının arttırılması için onların değer farklılıklarının bilinmesi gerekmektedir. Örgütler için geliştirilen bu ölçek bu anlamda önem taşımaktadır.

Beşerî Sermaye Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması

Asiye Yüksel — 2023-07-03

Amaç - Beşerî sermaye üzerine yayınlanmış makalelerin varlığına rağmen, bireye yönelik beşeri sermayeyi ölçmek için kapsamlı bir ölçme kıtlığının olduğu bilinmektedir. Bu doğrultuda makalenin amacı, beşerî sermayeyi değerlendirmek için Dahiya ve Raghuvanshi, (2021) tarafından gerçekleştirilen, HuCaps isimle adlandırılan, geçerliliği ve güvenilirliği kanıtlanmış “Beşerî Sermaye” ölçeğinin Türkiye koşullarında Türkçe’ye uyarlanarak geçerlik ve güvenirlik çalışmasını yapmaktır. Yöntem –Bu çalışmanın örneklemini özellikle Tübitak’ta ve benzeri konumda görev yapan farklı mesleklerden uzman çalışanlar oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi gönüllülük esaslı ulaşılan 457 kişidir. Türkçe’ye uyarlanması aşamasında dil, içerik, anlam, ölçme ve değerlendirme açısından alanında uzman kişilerden Türkçe çeviri hususunda destek alınmıştır. Makalede yapılandırılmış ölçek uyarlama çalışmaları örnek alınarak, araştırma alt boyutlarını belirlemek ve faktör yapılarını ortaya çıkarmak için faktör analizleri yapılmıştır. Bulgular – Orijinal ölçek 3 faktörlü bir yapıdan ve 20 ifadeden oluşmaktadır. Bulgular “Beşerî Sermaye Ölçeğinin” Türkçe formunun kabul edilebilir değerlerde güvenilir ve geçerli bir ölçek olduğunu göstermektedir. SPSS programı yardımı ile yapılan keşfedici faktör analizi sonucunda birden fazla faktör yükü alan 3 madde, ölçekten çıkarılarak 3 boyutlu “Beşerî sermaye” ölçeği elde edilmiştir. Geçerlilik ve güvenirlilik analizleri sonucunda, üç boyutlu ve 13 ifadeden oluşan “Beşerî Sermaye” ölçeğinin son halinin geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu tespit edilmiştir. Tartışma - Çalışma, insan kaynaklarını ve işlerini yönetmekten ve sürdürmekten sorumlu olan tüm kuruluşların beşerî sermayesini anlamakla ilgilenen araştırmacılar için önemlidir. Bu değerlendirme ölçeği, profesyonellerin her türlü sektördeki beşerî sermaye bileşenlerini değerlendirmelerine yardımcı olacaktır. Bu araştırma, nispeten daha büyük ve çeşitli örneklemler üzerinde yapılabilir ve tartışılabilir.

Bağımsız Denetim Standardı 701 Kilit Denetim Konuları: Borsa İstanbul (BİST) Ulaştırma Endeksi’ndeki Şirketler Üzerine Bir Araştırma

Birsel Sabuncu — 2023-07-03

Amaç – Bu çalışmanın amacı, Borsa İstanbul (BİST) Ulaştırma Endeksi’ndeki şirketlerin 2019-2021 yılları arası bağımsız denetim raporlarında yer alan Bağımsız Denetim Standardı (BDS) 701 kapsamındaki kilit denetim konularının saptanmasıdır. Bu amaç doğrultusunda, Borsa İstanbul Ulaştırma Endeksi’ndeki şirketlerin bağımsız denetim raporları incelenerek kilit denetim konularına ilişkin değerlendirme yapılmıştır. Yöntem – Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi kullanılmıştır. BİST Ulaştırma Endeksi’ nde işlem gören şirketlerin 2019, 2020 ve 2021 yılları itibariyle yayınladıkları bağımsız denetim raporları incelenmiştir. Bağımsız denetim raporlarda bildirilen kilit denetim konuları belirlenmiş, kilit denetim konusu olarak bildirilmesinin sebebi, bağımsız denetim şirketlerinin kilit denetim konularına yönelik prosedürleri detayları ile analiz edilerek sonuçlar değerlendirilmiştir Bulgular – Çalışmada, BİST Ulaştırma Endeksi şirketlerinin 2019, 2020 ve 2021 yılları bağımsız denetim raporlarında bildirilen kilit denetim konuları tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda, BİST Ulaştırma Endeksi’nde yer alan şirketler tarafından 2019, 2020 ve 2021 yıllarında en fazla raporlanan kilit denetim konuları, hasılatın kaydedilmesi, yolcu uçuş yükümlülüklerinin belirlenmesi ve sık uçuş programı yükümlülüğünün muhasebeleştirilmesi konuları olduğu tespit edilmiştir. Tartışma – Bağımsız denetim raporlarındaki kilit denetim konularının genel ve standart ifadeler yerine daha çok yürütülen denetime ve şirkete özgü olması sayesinde bilgi kullanıcılarının ihtiyacına uygun, anlaşılabilir, şeffaf bilgi elde edilebilmesini sağladığı belirlenmiştir. Bağımsız denetçiden beklendiği gibi raporda bildirilen kilit denetim konularının sayısı, konuların önemi ve denetimin yaklaşımlarına ilişkin açıklamalar sektöre özgü ve mevzuata uygundur.

Hizmetkâr Liderliğin İş Yaşam Kalitesine Etkisinde: Mesleki Canlılığın Aracı Rolü

Sevil Yurdakul — 2023-07-03

Amaç– Bu araştırmanın amacı hizmetkâr liderliğin iş yaşam kalitesine etkisinde mesleki canlılığın aracı rolünün belirlenmesidir. Yöntem – Araştırmanın modeli, nicel araştırma yönteminin tesadüfi örnekleme yöntemi ve evrendeki örneklemin tek tek eşit seçilme şansına sahip oldukları örneklem türü ile oluşturulmuştur. Araştırmanın evren ve örneklemini ise Kars ili Sarıkamış ilçe Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı, Sarıkamış merkez lise ve ortaokullarda görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama yöntemi olan nicel araştırma yöntemlerinden anket tekniği ile 238 katılımcıya ulaşılmıştır. Toplanan veriler SPSS20 ve AMOS18 programları kullanılarak analiz edilmiştir. Bulgular – Analizlerden elde edilen bulgulara göre hizmetkâr liderliğin iş yaşam kalitesi ve mesleki canlılık üzerinde doğrudan bir etkisinin olduğu ve aralarında anlamlı olarak pozitif yönde bir ilişki bulunduğu, mesleki canlılığın iş yaşam kalitesini doğrudan, anlamlı ve pozitif yönde etkilediği tespit edilmiştir. Ayrıca hizmetkâr liderliğin iş yaşam kalitesine etkisinde mesleki canlılığın doğrudan aracı rolü bulunduğu görülmüştür. Tartışma – Hizmetkâr liderlik ruhunun baskın olduğu kişilerde fedakârlık duygusunun fazla olduğu ve bu durumun iş yaşamından sağlanan doyumu olumlu etkilediği belirtilebilir. Ayrıca hizmetkâr liderliğin, bireye yaşattığı yüksek moral ve motivasyon olgusunun mesleki canlılık kavramını pozitif yönde etkileyerek bireylerin mesleklerinde tutku ve dinçlik hissini yaratabileceği söylenebilir.

LNG Sektöründeki Firmaların Stratejilerini Etkileyen Belirsizliklere İlişkin Bir Senaryo Planlama Çalışmasında Delfi Uygulaması

Arif Özden — 2023-07-03

Amaç – Sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG Liquified Natural Gas), önemi son yıllarda artan bir enerji kaynağı ve doğal gaz taşıma yöntemidir. LNG’nin artan önemi ve değişken çevre unsurları LNG sektöründe karar almayı ve planlama yapmayı zorlaştırmaktadır. Bu tarz çok değişkenli pazarlarda senaryo planlama, uzun vadeli planlama yapabilmek için kullanılan yöntemlerden birisidir. Senaryo planlama yönteminde belirsizliklere dayanarak tahmin edilen senaryolar oluşturmaya çalışmaktadır. Senaryolar yardımı ile de olası gelecek koşulları için strateji oluşturulmaya çalışılmaktadır. Bu çalışmada LNG sektörü için geleceğe yönelik sektördeki belirsizliklerin belirlenmesi ve olası strateji önerileri sağlanmasıdır. Yöntem – Çalışmanın kapsamı LNG sektörüdür, bu kapsamda sektörde yer alan 12 uzman ile delfi yöntemi temelli görüşmeler yapılmıştır. Delfi yöntemi iki ayaklı şekilde kurgulanmıştır. İlk ayağında zoom (2.06) programı kullanılarak sektördeki belirsizlikler üzerine görüşmeler yapılmış ikinci aşamada ise bu belirsizliklerin 1’den-10’a puanlanması istenilmiştir. Puanlamalar sonucunda belirsizlikler listelenmiştir. Bulgular – Uzmanlar ile yapılan görüşmeler sonrası PESTEL analizi başlıkları olan politik, ekonomik, sosyo-kültürel, teknolojik, çevresel ve hukuki çevresel faktörler sınıfında 53 adet belirsizlik belirlenmiş olup delfi yönteminin ikinci ayağı sonrasında uzmanlara göre öne çıkan belirsizlikler savaşlar, fiyat değişimleri, yaptırımlar ve Rusya olurken en az önemli belirsizlikler ise şehirleşme, para birimi değişimleri, nüfus artış hızı ve birlikler olmuştur. Tartışma – Öne çıkan belirsizlikler literatür ile genellikle uyumlu olup, karar vericilerin bu belirsizlikleri dikkate alması sektörde geleceğe yönelik planlamalarda faydalı olacaktır.

Turizm İşletmelerinde İşgören Seçim Sürecine Yönelik Bir Araştırma

Mahmut Barakazı — 2023-07-03

Amaç – Bu araştırmanın amacı, turizm işletmelerinde işgören seçim sürecinde istihdam kriterlerini hangi koşullar ve yöntemlere göre belirlediklerini ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda turizm işletmelerinde istihdam edilecek işgören adaylarının insan kaynakları planlamasının nasıl yapıldığı ve işgörenlerin nasıl araştırıldığı belirlenmeye çalışılmaktadır. Ayrıca, turizm işletmelerinde aday havuzu (çalışan adayların bilgileri) oluşturulup oluşturulmadığı, işe alım ve seçim kriterlerinin neler olduğu tespit edilmektedir. Yöntem – Araştırma kapsamında hedeflenen verilerin toplanması sürecinde yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Bu bağlamda iş gören seçiminde yetkili olan kurum temsilcilerine yönelik konuyla ilgili beş açık uçlu soru cevaplanmak üzere katılımcılara yöneltilmiştir. Araştırma verileri, 19.08.2022 ile 17.10.2022 tarihleri arasında 18 kişinin katılımıyla elde edilmiştir. Araştırma kapsamında ulaşılan veriler, nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi ile incelenmiştir. Bulgular – İnsan kaynaklarından sorumlu yetkililerin işgören seçim sürecine ilişkin fikirleri kategoriler boyutuyla açıklanmış olup, şirket hedefleri ile uyumlu adayların daha olumlu algılandığı görülmektedir. Bununla birlikte dış görünüm, iletişim biçimi ve genel davranışların işgören seçim sürecinde önemli detayları oluşturduğu bulgularına rastlanılmıştır. Mesleki deneyim kriterinin ise çoğunlukla tüm katılımcılar tarafından dile getirildiği görülmektedir. Ancak deneyim baskısının hem bu araştırmada hem de ilgili alan yazında bu durumun işgörenler açısından büyük olumsuzluklara neden olduğu anlaşılmaktadır. Tartışma – Turizm işletmelerinde işgören seçim sürecinin insan kaynakları yöneticileri örneklemi üzerine yapılan bu araştırmada istihdamın nasıl gerçekleştiğine değinilmektedir. Bununla birlikte araştırma da ortaya konulan bilgilerin ilgili alan yazın ile arasındaki bağlantı noktalarına ve farklı bakış açılarına dikkat çekilmektedir.

İKY Uygulamalarında Dönüşüm ve Dijitalleşme Ölçeğinin Geliştirilmesi

Rıza Irmak — 2023-07-03

Amaç- Bu çalışmanın amacı İnsan Kaynakları Yönetimi (İKY) uygulamalarında dönüşüm ve dijitalleşme ölçeğinin geliştirilmesidir. İşletmelerde insan kaynakları yönetimi işlevlerinin dijitalleşme ve dönüşümünü konu alan bir ölçek olmaması çalışmanın hareket noktasını oluşturmaktadır. Yapılan çalışmaların, üretilen makale, bildiri ve tez türündeki araştırmaların genellikle İKY'ye ilişkin teorik bilgiler verdiği ve uygulama konusundaki çalışmaların ve birikimin yetersiz olduğu gözlenmiştir. Yapılan çalışmalarda mevcut gelişmeler çoğunlukla elektronik insan kaynakları yönetimi olarak ele alınmıştır. Ancak insan kaynakları yönetimine bütünsel olarak bakılarak iş tasarımı, iş analizi, İK planlaması, eğitim ve geliştirme, iş değerlemesi, kadrolama, performans yönetimi, ücret yönetimi, çalışma hayatının kalitesinin geliştirilmesi, kariyer ve yetenek yönetimi, çalışma ilişkileri, iş hukuku, risk yönetimi, organizasyon stratejileri oluşturma yanında özlük işleri ve idari işler konularında dijitalleşme ve dönüşüme ilişki ölçek ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Ölçekler, ölçmeye konu olan özelliklerin sıralanması, sınıflanması veya derecelerinin bulunması için gerekli kısıt ve kuralları belirleyen ölçme araçlarıdır. Bir ölçeğin güvenilir ve geçerli olması için de belirli standart ve kriterlere uygun olarak çalışılmalı ve yorum yapılmalıdır. Bu doğrultuda çalışmada, işletmelerin İKY uygulamalarında dönüşüm ve dijitalleşmelerini belirleyecek bir ölçek geliştirilmiştir. Yöntem- Çalışmada, işletmelerin İKY uygulamalarında dönüşüm ve dijitalleşmelerini belirleyecek bir ölçek geliştirilmiştir. Bu kapsamda İKY uygulamalarında dönüşüm ve dijitalleşme ile ilişkili kavramlar tespit edilmiş ve bu teorik temele dayalı bir madde havuzu oluşturularak, seçilen maddeler ile bir ölçek hazırlanmıştır. Çalışmanın evrenini, TÜİK (Türkiye istatistik kurumu) 2021 yılı “İmalat sanayinde teknoloji düzeyine göre temel göstergeler” verilerine göre Türkiye geneli araştırmaya konu olan 387.309 işletme olup, örneklemi ise işletmelerin tüm kitleyi temsil etmesi için olasılıklı olmayan örneklem tekniklerinden kolayda örnekleme yöntemi ile 398 işletme belirlenmiştir. SPSS Statistics 24.00 programı ile açıklayıcı faktör analizi ve SPSS Amos ile doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. İKY uygulamalarında dönüşüm ve dijitalleşme için oluşturulan 26 maddelik ölçeğin açıklayıcı faktör analizi sonrası 21 maddeye indirgenmiş ve 7 alt boyuttan oluşmuştur. Bulgular- İKY uygulamalarında dönüşüm ve dijitalleşme ölçek geliştirme için oluşturulan 26 maddelik ölçeğe açıklayıcı faktör analizi yapılmıştır. Faktör döndürme sonuçlarındaki faktör yük değerleri arasındaki farkı 0.1’ den olan maddeler ölçekten çıkarıldıktan sonra 21 maddeye indirilmiş ve 7 alt boyuttan oluşmuştur. AFA sonuçlarına göre KMO değeri .858 olarak bulunmuş ve toplam varyansın %75,49’ sını açıklamaktadır. Ölçeği oluşturan 21 maddenin faktör yük değerleri .30’ dan yüksek çıkmıştır. İKY uygulamalarında dönüşüm ve dijitalleşme ölçeği için DFA analizi yapılmış olup DFA sonucunda χ2/sd, GFI, AGFI, CFI, NFI, RMSEA, RMR değerlerinin kabul edilebilir uyum sınırları içinde yer aldığı gözlenmiştir. Cronbach alfa değerlerine baktığımızda; İKY uygulamalarında dönüşüm ve dijitalleşmenin .92, iş analizi, iş tasarımı boyutunun .69, esnek çalışma uygulamalarının kullanımı boyutunun .86, insan kaynakları planlaması, temini ve seçimi boyutunun .67, eğitim, geliştirme, kariyer, yetenek ve performans yönetimi boyutunun .91, ücret ve ödemeler yönetimi boyutunun .80, iş hayatının kalitesini geliştirme ve iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları boyutunun .73, idari, bürokratik ve sosyal işler boyutunun .87 olduğu gözlenmiştir. Tartışma – Dijital dönüşümün ardından insan kaynaklarının yönetimi daha insan odaklı, daha çeşitli hale gelmiş ve bu nedenle teşvik edici işlerin planlanmasında daha fazla irade oluşmuştur. Ancak çoğunlukla dijitalleşme ile bağlantılı olarak İK fonksiyonlarının tümünde gerçekleşen değişikliklere ve yeni uygulamalara işletmelerin yanıt vermek ve uyum sağlamak için çalışma usullerini nasıl şekillendirmesi gerektiğine dair kapsamlı bir çalışma bulunmamaktadır. Ölçülebilir veriler ile bu değişimden etkilenen İKY işlevlerinin araştırılması ihtiyacı bu çalışmanın hedef alanıdır. Yapılan bu ölçek geliştirme çalışması literatürdeki boşluğu doldurarak, gelecekte bu konuda yapılacak çalışmalara katkı sağlayacaktır.

Algılanan Kullanım Kolaylığı, Algılanan Fayda, Güven Duyma ve Keyif Alma Faktörleri İle Aynı Web Sitesi Üzerinden Yeniden Alışveriş Yapma Niyeti Arasındaki İlişki

Altuğ Ocak — 2023-07-03

Amaç – Bu çalışmanın amacı, Z kuşağı başta olmak üzere internetten alışveriş yapan kişilerin algılanan kullanım kolaylığı, algılanan fayda, güven duyma ve keyif alma değişkenlerinin birbirleriyle olan ilişkilerini ve bu değişkenlerin aynı web sitesi üzerinden yeniden alışveriş yapma niyeti üzerindeki etkisini ortaya çıkarmaktır. Bu konuda yapılan benzer çalışmalar olsa da, konunun öneminin güncelliğini koruması, önceki benzer çalışmalarla elde edilen sonuçlarla bu çalışmada elde edilen bulguların karşılaştırılması, çevrimiçi alışveriş sitelerinin tasarımından içeriğine nelerin müşteriyi cezbettiğinin belirlenmesinde faydalı olacaktır. Yöntem – Bu çalışmada nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır, bağımlı değişken olan aynı web sitesi üzerinden yeniden alışveriş yapma niyeti ile bağımsız değişkenler olan algılanan kullanım kolaylığı, algılanan fayda, güven duyma ve keyif alma faktörlerinin ilişkilerinin analiz edildiği bir model ortaya konmuştır. Araştırmada, çevrimiçi alışveriş yapan 391 kişiyle yüz yüze ya da çevrimiçi anket yollarıyla iletişim kurulmuş ve elde edilen veriler SPSS 25 programı ile analizlere tabi tutulmuştur. Gerekli verilerin toplanması sonucunda oluşturulan hipotezler test edilerek, değişkenler arasındaki ilişkiler ve elde edilen bulgular sonraki araştırmalara ışık tutacak şekilde paylaşılmıştır. Bulgular – Araştırmanın sonuçları, algılanan kullanım kolaylığı, algılanan fayda, güven duyma ve keyif alma değişkenlerinin aynı alışveriş sitesi üzerinden yeniden alışveriş yapma niyetini pozitif yönde anlamlı bir şekilde etkilediğini göstermektedir. Bununla birlikte sonuçlarımız, kadınların erkeklere göre web sitesi kullanmayı daha kolay algıladıklarını, webden alışverişin daha faydalı olduğuna inandıklarını, çevrimiçi alışveriş sitelerine daha fazla güvendiklerini ve çevrimiçi alışverişten daha fazla keyif aldıklarını ortaya çıkarmaktadır. Tartışma – Çalışmanın katılımcıları arasında Z kuşağından kişilerin çoğunlukta olması nedeniyle elde edilen bulguların öncelikle Z kuşağı için anlam ifade ettiği söylenebilir.

Materyalist Tüketim veya Azaltılmış Tüketim: Bilinçli Farkındalık Bakış Açısıyla Bir Değerlendirme

Sevde Yüksel — 2023-07-03

Amaç – Bu çalışma, aşırı tüketimin olumsuz etkilerini azaltan bir tüketici özelliği olarak sunulan bilinçli farkındalıkla tüketim, azaltılmış tüketim davranışı ile tüketim ve maddi değerlerin odaklandığı bir yaklaşım olan materyalizm arasındaki ilişkiyi belirlemek için tasarlanmıştır. Yöntem – Araştırmada ilişkisel tarama araştırma modeli kullanılmıştır. Çalışma Türkiye'de yaşayan 18 yaş ve üzeri bireyleri kapsamaktadır. Çalışmanın örneklemini ülkenin farklı bölgelerinde yaşayan toplam 528 katılımcı oluşturmaktadır. Veriler kartopu örnekleme yöntemi kullanılarak 15.11.2021-30.12.2021 tarihleri arasında çevrimiçi anket yoluyla toplanmıştır. Anket, formu ücretsiz Google Forms yazılımı kullanılarak uygulanmıştır. Bulgular – Bilinçli farkındalık ile azaltılmış tüketim davranışı arasında pozitif yönde, bilinçli farkındalık ile materyalizm eğilimi arasında negatif yönde ve azaltılmış tüketim davranışı ile materyalizm eğilimi arasında negatif yönde istatistiksel olarak anlamlı derecede bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Tartışma – Aşırı tüketimle ve materyalizmle başa çıkmak için iki sürdürülebilir tüketim stratejisine (bilinçli farkındalık ve azaltılmış tüketim) dayanarak, bilinçli farkındalık ile azaltılmış tüketim ilişkisi incelenmiş, sürdürülebilir tüketim davranışlarını geliştirmek ve sürdürülemez tüketim tarzlarını azaltmak için farkındalık açısından psikolojik bir yaklaşım sunulmuştur. Elde edilen sonuçlar, alan yazında yapılan diğer araştırmaların sonuçları ile benzerlik göstermektedir.

İşletme ve Yönetim Çalışmalarında Psikolojik Dayanıklılık: WoS Veri Tabanına Dayalı Bir Değerlendirme

Suna Köse — 2023-07-03

Amaç – Bu çalışmanın amacı: Web of Science (WoS) veri tabanında, İşletme ve Yönetim kategorisinde yer alan dergilerde psikolojik dayanıklılık konusu ile ilgili yapılan bilimsel yayınların betimsel içerik analiz yöntemi ile incelenmesidir. Yöntem – Çalışmanın amacı kapsamında, WoS veri tabanında, İşletme ve Yönetim kategorisinde, Social Sciences Citation (SSCI), Emerging Sources Citation (ESCI) ve Science Citation Index Expanded (SCI-Expended) indekslerde, “psikolojik dayanıklılık (psychological resilience) ” anahtar kelimesi ile hem konu başlıklarında hem de çalışmaların künyelerinde tarama yapılmıştır. Tarama sonucunda konu ile ilişkili toplam 43 adet çalışmaya ulaşılmıştır. Ulaşılan çalışmalar, betimsel içerik analiz yöntemi ile yayınlandıkları yıla yayınlandıkları dergiye, kullandıkları araştırma türüne, çalışıldıkları örneklem grubuna, aldığı atıf sayısına ve yer aldıkları dergi çeyreklik dilimine (Q) göre analiz edilmiştir. Bulgular – Analiz sonucunda elde edilen bulgulara göre, psikolojik dayanıklılık ile ilgili yapılan çalışmaların 2020 yılından sonra artış gösterdiği en fazla çalışmaların ise 2022 yılında kaleme alındığı, çalışmaların en fazla sırayla “Entrepreneurship Theory And Practice” ve “International Journal Of Human Resource Management” dergilerinde yer aldığı, çalışmalarda en çok “nicel” araştırma tekniklerinin tercih edildiği, ilgili konunun en fazla çalışıldığı örneklem grubu sırasıyla “firma çalışanları” ve “firma sahipleri/yöneticileri” oluşturduğu, en fazla atıf, Shin, vd., (2012)’nin “Resources for change: the relationships of organizational inducements and psychological resilience to employees' attıtudes and behaviors toward organizational change” adlı makale olduğu, psikolojik dayanıklılık ile ilgili makalelerin yayınlandığı dergilerin en fazla sırayla Q1 ve Q2 çeyreklik dilimde yer aldığı görülmektedir. Tartışma – Bulgulardan hareketle, farklı disiplinlerce ele alınan psikolojik dayanıklılık olgusunun, yönetim ve işletme literatüründeki gelişimine ilişkin bir çerçeve oluşturmak için yapılan bu çalışmada konu ile ilgili yazılmış bilimsel yayınların genel bir profili oluşturulmuştur ve ilgili araştırmacılara gelecek araştırmalar için öneriler sunulmuştur.

Pazarlama Stratejilerinin Yenilik Yönelimine Etkisinde İhracata Engel Unsurların Aracılık Etkisi

Burak Çetin — 2023-07-03

Amaç – Bu çalışmada pazarlama stratejilerinin yenilik yönelimine etkisinde ihracata engel unsurların aracılık etkisi incelenmektedir. Çalışmanın amacı ihracatçı medikal mal ve hizmet üreten işletmelerin pazarlama stratejilerinin yenilik yönelimine etkisinde ihracata engel unsurların aracılık etkisinin tespit edilmesidir. Yöntem – Bu çalışma aracılık etkisini test etmek için nicel araştırma yöntemlerinden Yapısal Eşitlik Modellemesinin (YEM) kullanılması planlanmıştır. Çalışmanın amacı doğrultusunda çalışmanın evrenini Ankara ilinde faaliyet gösteren medikal mal ve hizmet üreten 98 işletme oluşmaktadır. Veri toplama yöntemi olarak anket yöntemi seçilmiş olup 7´li likert ölçek kullanılmıştır. Çalışma kapsamında analiz edilecek verilerin elde edilmesi için Ankara ilinde bulunan ihracatçı medikal işletmelere anketler dağıtılmış ve 98 anket toplanmıştır. Çalışmanın amacı doğrultusunda oluşturulan hipotezler yapısal eşitlik modeli (YEM) kullanılarak kavramsal model şeklinde yansıtılmış ve varyans tabanlı YEM, smart PLS programı ile analiz edilmiştir. Araştırma amacı kapsamında oluşturulan hipotezler varyans tabalı YEM ve farklılaşma testleri ile analiz edilmiştir. Bulgular – Çalışma sonucunda pazarlama stratejileri ile işletmenin gerçekleştirdiği yenilik faaliyetlerine doğrudan etkisi olduğu, KOBİ´lerin hedef pazara yönelik pazarlama stratejilerinin ihracata engel olan faktörlere dolaylı etkisine aracılık ettiği görülmektedir. Bunun yanı sıra medikal ürün üreten ve ihraç eden KOBİ´lerin hedef pazar stratejilerinin yenilik yönelimine olumlu ve anlamlı etkisi gerçekleştiği tespit edilmiştir. Tartışma – Araştırma sonuçları, medikal mal ve hizmet ihraç eden işletmelerin pazarlama stratejilerinin işletmenin yenilik faaliyetlerinde doğrudan etkili olduğu görülmektedir. Ayrıca ihracat faaliyetinde bulunan medikal işletmelerin hedef pazar stratejilerinin işletmenin yenilik yönelimine olumlu etkisi olduğu görülmektedir. İşletmelerin hedef pazara yönelik stratejilerinin İhracata engel olan faktörlere dolaylı aracılık ettiği tespit edilmiştir.

TFRS 17 Sigorta Sözleşmeleri: Kâr veya Zarara Göre Sözleşmeye Dayalı Hizmet Marjının Değerlendirilmesi

Hüseyin Özyiğit — 2023-07-03

Amaç ‒ Türkiye Finansal Raporlama Standardı (TFRS) 17 Sigorta Sözleşmeleri kapsamındaki sözleşmeye dayalı hizmet marjının, ekonomik ve diğer koşullara bağlı olarak kâr veya zararda değerlendirilmesine yönelik açıklama yaparak çeşitli hesaplama örnekleri vermektir. Yöntem ‒ Yerli ve yabancı literatürün değerlendirilmesi, TFRS 17 Sigorta Sözleşmeleri uygulamalarının incelenmesi ve internet ortamındaki süreli yayın ve kaynakların araştırılması bakımından çalışma teorik bir perspektiften ele alınmıştır. Bulgular ‒ Sigorta branşlarında yapılan mevzuat düzenlemeleri ve günümüzde yaşanan sağlık, ekonomik, savaş vb. kaynaklı krizler, sigorta sektörünü önemli ölçüde olumsuz etkilemektedir. Sigorta sözleşmelerindeki maliyetler belirli bir zamana kadar tam olarak bilinememektedir. Bu nedenle, sigorta şirketleri tarafından hem kazanılan primlerle ilgili maliyetlerin hem de ödenen primin zaman içinde nasıl değerlendirileceğinin tespit edilmesi önem kazanmaktadır. TFRS 17, sigorta yükümlülüğüne yeni bir ölçüm modeli kazandırırken iskonto edilmiş nakit akışları ve risk düzeltmesini de gerekli hale getirmektedir. TFRS 17; işletmelerin her raporlama döneminde sözleşmeye dayalı hizmet marjını belirlemek için kullandığı girdilere, varsayımlara ve hesaplama tekniklerine yönelik muhakeme yapmasını ve bunları değerlendirmesini (sigorta kapsam birimlerinin belirlenmesi, zarar bileşeninin oluşturulması ve kâra iştirakli poliçelerin işlenmesi) sağlamaktadır. Tartışma ‒ Sigorta sektörüne özel finansal enstrümanlara erişimi sağlayarak fonların erimesinin engellenmesi, iskonto oranlarının makul seviyelere taşınması, kısa vadede mevcut portföyler için tedbirler alınması, teknik düzenlemelerin yapılması, sigortacı ile sigortalı arasındaki gerçek tazminat yükünü artıran unsurları ortadan kaldıran tedbirlerin alınması, değer kaybı konusunun çözüme kavuşturulması ve bağımsız aktüeryal hesaplamalara göre tavan primlerin uygun hale getirilmesi sigorta şirketlerinin yaşadığı ekonomik sorunlara karşılık vermesini ve işletmeler tarafından TFRS 17 sigorta sözleşmeleri standardının etkin bir şekilde uygulanmasını kolaylaştıracağı öngörülmektedir.

Örgütsel Dışlanma ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinin Meta Analiz Yöntemi İle İncelenmesi

Didem Öztürk Çiftçi — 2023-07-03

Amaç – Bu araştırmanın amacı, örgütsel dışlanma ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkinin belirlenmesidir. Örgütsel davranışın olumsuz unsurlarından birisi olan örgütsel dışlanma ile çalışanların işten ayrılmayı düşünmeleri arasında bir ilişkinin var olup olmadığının belirlenmesinin, hem dışlanmaya maruz kalan çalışanlar açısından hem de personel devir hızının yarattığı maliyetlere katlanan işletmeler açısından önem arz ettiği düşünüldüğünden söz konusu tespitin yapılması amaçlanmıştır. Yöntem – Bu araştırmada değişkenler arası ilişki, nicel bir araştırma yöntemi olan meta analiz ile değerlendirilmiştir. Bu bağlamda, ulusal ve uluslararası yazında 2010-2022 yılları arasında yapılmış olan makale, lisansüstü tez, kitap ve sempozyum tam metin çalışmaları taranmıştır. Yapılan tarama sonucunda belirlenen kriterlere uygun 23 makale, 1 yüksek lisans tezi ve 3 sempozyum tam metin olmak üzere toplam 27 akademik çalışma (n= 8115), meta analize dahil edilmiştir. Bulgular – Araştırmada yayın yanlılığı Huni Grafiği, Begg ve Mazumdar Testi, Güvenli N Testi ve Egger doğrusal regresyon testi ile belirlenmiştir. Ayrıca, Q, I2 ve p değerleri araştırmaların heterojen dağıldığına işaret etmektedir. Rastgele etkiler yöntemi ile gerçekleştirilen analizler sonucunda ulaşılan ortak etki büyüklüğü değeri, örgütsel dışlanmanın işten ayrılma niyeti ile orta düzeyli ilişkisi olduğuna işaret etmektedir. Tartışma – Araştırma sonuçları, çalışanların sosyal anlamda bir parçası olmayı bekledikleri örgütsel yapı tarafından dışlandıklarında oluşan olumsuz duygular sonucu işlerini değiştirme düşüncesine yaklaştıkları şeklinde değerlendirilebilir.

Duygusal Emek ile İş Tatmini İlişkisinde Psikolojik İyi Oluşun Düzenleyicilik Rolü

Mehtap Şeker Kayar — 2023-07-03

Amaç – Bu çalışma duygusal emek ile iş tatmini ilişkisinde psikolojik iyi oluşun düzenleyici rolü olup olmadığını tespit etmek amacıyla ele alınmıştır. Yöntem – Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden anket uygulaması 300 hukuk bürosu çalışanına uygulanmıştır. Araştırmada SPSS, SPSS Process ve AMOS programları kullanılmış olup hiyerarşik regresyon analizi, korelasyon analizi ve düzenleyici etki analizleri yapılmış ve sonuçlar yorumlanmıştır. Bulgular – Araştırma sonucunda duygusal emek alt boyutlarından yüzeysel davranış ile içsel tatmin arasında negatif yönlü; derinden davranış ile dışsal tatmin arasında pozitif yönlü; samimi davranış ile içsel tatmin ve dışsal tatmin arasında ise yine pozitif yönlü bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Samimi davranışların içsel ve dışsal tatmini pozitif yönlü etkilediği ve psikolojik iyi oluşun bu etki üzerinde yüksek düzeyde düzenleyici bir role sahip olduğu belirlenmiştir. Tartışma – Araştırmada duygusal emeğin iş tatmini ile ilişkili olduğu, duygusal emeğin alt boyutlarının iş tatminini etkilediği ve bu etki üzerinde piskolojik iyi oluş değikeninin düzenleyici rol üstlendiği ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ancak duygusal emek alt boyutundan sadece samimi davranışların içsel ve dışsal tatmini olumlu etkilediği ve bu etki üzerinde psikolojik iyi oluşun düzenleyici etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmada duygusal emek alt boyutlarından yüzeysel davranış ve derinden davranışın iş tatminini ne olumlu nede olumsuz yönden etkilemediği görülmektedir.

İşsizlik ve Girişimcilik Kavramlarına Bibliyometrik Bakış

Ethem Topçuoğlu — 2023-07-03

Amaç – Literatürde girişimcilik ve işsizlik kavramlarını konu edinen SSCI düzeyinde eserleri belirleyerek, Türkiye adresli yayınların sayı ve etkinliği üzerinde değerlendirme yapmak, yine alan yazındaki boşlukları tespit ederek, yeni çalışmalara önerilerde bulunmaktır. Yöntem – Araştırmada kullanılan yöntem, bibliyometrik analiz yöntemidir. Bu çalışma kapsamında yapılan sorgulama ile elde edilen veriler, bibtex formatında WoS veri tabanından indirilerek, R 4.2.2 paket programı eklentisi olan biblimetrix ile incelenmiştir. Çalışma verileri Web of Science veri tabanından alınmıştır. Verilerin toplanması için “unemployment” and “entrepreneurship” kelimeleri aratılarak ortaya çıkan sonuçlar incelenmiştir. Web of Science veri tabanı üzerinden 1.645 çalışmaya ulaşılmıştır. Söz konusu çalışmalar içerisinden 2013 ile 2022 yılları arasında yayınlanmış, Social Sciences Citations Index (SSCI) indeksinde yayınlanan, İngilizce makaleler filtrelenerek veri seti oluşturulmuştur. Yapılan filtreleme işlemi sonrasında çalışma 429 makale ile sürdürülmüştür. Bulgular – Girişimcilik ve işsizlik temalı çalışmalar incelendiğinde yapılan çalışma sayısının en fazla 74 eserle 2021 yılında olduğu, çalışmalara yapılan atıf sayısının 21.809 düzeyinde olduğu görülmektedir. Kavramlara ilişkin yapılan yayınlar arasında Türkiye merkezli çalışmalar sınıflandırıldığında 1 adet bildiri (Kum ve Karacaoğlu, 2010), 2 adet yüksek lisans tezi (Balkaya, 2017; Sezer Akgün, 2019), 1 adet makale (Çetintaş vd., 2018) bulunduğu görülmüştür. Söz konusu bu durum, akademik anlamda kavramlara gösterilen ilginin eksikliğinin bir göstergesi olarak kabul edilebilir. Tartışma – Kavramlara ilişkin ülkemizde akademik ilginin son derece az olduğu, yapılan az sayıda eserin neredeyse hiç atıf almadığı görülmektedir. Uluslararası literatürde bu kadar yaygın bir konunun ülkemizde işlenmemesi ve araştırmacıların bu konulara ilgisizliğinin tespit edilmesi, yapılan çalışmanın önemini göstermektedir.

Borsa İstanbul Otomotiv Endeksindeki Şirketlerin COVID-19 Dönemindeki Finansal Performanslarının TOPSIS Yöntemine Göre Değerlendirilmesi

Nilgün Kayalı — 2023-07-03

Amaç – Bu çalışmada amaç Türkiye ekonomisi açısından hem istihdam, ar-ge, sürdürülebilirlik hem de ihracatın lokomotifi konumunda bulunan otomotiv sektörünün Covid-19 salgınının başlangıcından önceki ve salgın sürecinde Borsa İstanbul (BİST)’te işlem görmekte olan sektör şirketlerin finansal durumlarının ne ölçüde etkilendiğinin analiz edilmesidir. Yöntem – Çalışmada, BİST’de işlem görmekte olan otomotiv endeksinde yer alan 8 şirketin finansal tabloları kullanılarak 14 adet finansal oran belirlenmiştir. Belirlenen oranlar likidite, faaliyet, mali yapı ve kârlılıkla ilgili olup 2019 yılının ilk üç aylık dönemi ile 2021 yılının son üç aylık dönemi arasındaki zaman aralığını kapsamaktadır. TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution) çok kriterli karar verme yöntemlerinden biri tanesidir ve çalışmada finansal analizler bu yöntem kullanılarak yapılmıştır. Bulgular – Bu çalışmada belirlenen oranların Covid-19 öncesi ve salgın dönemi (2019-2021 arası 3’er aylık dönemler) ele alınarak göstermiş olduğu trend incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar neticesinde 1. aşamada her döneme ait Karar Matrisi, 2. aşamada dönemlere ilişkin Normalize Edilmiş Karar Matrisi, 3. aşamada Ağırlıklı Standart Karar Matrisinin hazırlanmasıyla 4. aşamada ideal A+ ve ideal A- çözümleri oluşturulmuştur. 5. aşamada alternatifler arasındaki mesafe ölçümleri hesaplanmıştır. 6. aşama olan sonuç aşamasında ise ideal çözüme göre yakınlık hesapları yapılmıştır. Sonuç olarak 2019-1, 2021-4 dönemleri arasındaki şirketlerin Ci değerleri belirlenmiştir. Tartışmalar – Çalışmada elde edilen sonuçlar bu konuda daha önce yapılmış olan çalışmalarla benzerlik göstermektedir. Covid-19 sürecinden önceki dönem, sürecin başlangıcı ve süreç içinde şirketlerin finansal performanslarında TOAS hariç önemli bir değişiklik meydana gelmemiştir. Bu durumla ilgili olarak yatırım, ar-ge ve ihracatın şirketlerin finansal performanslarıyla birlikte incelenerek değerlendirilmesi söz konusu olabilir.

İş Birliğinin İş Performans Düzeyine Etkisi: Hemşireler Üzerine Bir Uygulama

Dilek Uslu — 2023-07-03

Amaç – Bu çalışmanın amacı hemşireler arası iş birliğinin hemşirelerin iş performansları üzerinde herhangi bir etkisinin bulunup bulunmadığının belirlenmesidir. Yöntem – Betimsel araştırma yönteminin kullanıldığı bu araştırmanın evreni, İç Anadolu Bölgesindeki bir ilin merkezinde yer alan kamu hastanelerinde görev yapan hemşirelerden oluşmaktadır. Kolayda örnekleme yönteminin kullanıldığı bu araştırmada, araştırmanın örneklemini araştırmaya katılmayı kabul eden 391 hemşire oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak kullanılan anket formunun ilk kısmında hemşirelerin sosyo-demografik özelliklerini tespit etmek amacıyla sorulan sorular, ikinci kısmında hemşireler arası iş birliği düzeylerini belirlemek amacıyla “Hemşire-Hemşire İş Birliği Ölçeği” ve üçüncü kısmında ise hemşirelerin iş performans düzeylerini belirlemek amacıyla “Hemşireler İçin İş Performansı Ölçeği” kullanılmıştır. Anket verilerinin analizi SPSS 23.0 programı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bulgular – Kamu sektöründe çalışan hemşireler arasındaki iş birliğinin hemşirelerin sergilediği iş performanslarına yönelik etkisini belirlemek amacıyla gerçekleştirilen bu çalışmada hemşirelerin hemşire-hemşire iş birliğinin ve hemşirelerin iş performans düzeylerinin yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Hemşire-hemşire iş birliği ile hemşirelerin iş performansı arasında orta düzeyde pozitif yönlü anlamlı bir ilişkinin varlığı tespit edilmiştir. Hemşirelerin iş birliği düzeyleri arttıkça iş performans düzeylerinin de artış gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Tartışma – Sağlık profesyonelleri arasında önemli bir yeri olan hemşireler arasındaki iş birliğinin geliştirilmesinin hemşirelerin iş performansları üzerinde olumlu etkisinin olduğu ve bunun da dolaylı olarak hemşireler tarafından sunulan hasta bakım hizmeti kalitesinin arttırılmasında etkili olacağı düşünülmektedir.

Mesleki Yılgınlık Ölçeği (MEYÖ): Ölçek Geliştirme Çalışması

Hasan Tutar — 2023-07-03

Amaç – Yılgınlık, çalışanların işlerine karşı olumsuz olarak hissettikleri bir duygu olarak, tükenmişlik sendromunun başlangıç aşamasında ortaya çıkabilen bir duygu durumudur. Bu araştırmanın temel amacı çalışanların özellikle kariyer yaşamlarının ileri aşamasında ortaya çıkan mesleki yılgınlıklarının tespit edilmesinde kullanılabilecek “Mesleki Yılgınlık Ölçeği”nin geliştirilmesidir. Yöntem – Ölçeğin geliştirilmesi amacıyla veriler dört farklı araştırma grubundan toplanmıştır. Ölçek geliştirme sürecinde madde havuzunun oluşturulması, pilot çalışma yapılarak maddelerin sadeleştirilmesi, test ve tekrar test analizi, keşfedici ve doğrulayıcı yapı analizi aşamalarından oluşan bir süreç izlenmiştir. Ölçeğin güvenilirlik analizi için Cronbach Alpha, rho_A ve bütünleşik güvenilirlik (CR) değerleri hesaplanmıştır. Ölçeğin geçerliği için yakınsak (uyum) ve ıraksak (ayrım) geçerlilik değerleri hesaplanmıştır. Ölçüt bağıntılı geçerlik analizi için işten ayrılma niyeti ölçeği kullanılarak yapısal eşitlik modeli (Smart PLS-SEM) oluşturulmuştur. Bulgular – Özel sektör çalışanlarından oluşan araştırma grubundan elde edilen verilerle ölçeğin üç boyutlu yapıda olduğu keşfedilmiştir. Madde doğrulama sürecinde ikinci araştırma grubundan elde edilen verilerle doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Ölçüt bağımlı geçerlik için ölçeğe ait boyutlar ve işten ayrılma niyeti değişkenleri kullanılarak araştırma modeli geliştirilmiştir. Mesleki yılgınlığın işten ayrılma niyetini yordadığı ve ölçüt bağımlı geçerliğin sağlandığı sonucuna ulaşılmıştır. Mesleki Yılgınlık Ölçeği; “İşe Karşı Soğuma (13 madde)”, “İş-Özel Yaşam Uyumsuzluğu (5 madde)” ve “İşe Karşı Motivasyon Kaybı (4 madde)” olarak adlandırılmıştır. Tartışma – Analiz bulguları Mesleki Yılgınlık Ölçeğinin geçerli, güvenilir, kamu ve özel örgüt çalışanları olmak üzere tüm çalışanların mesleki yılgınlık algılarını ölçmeye yarayan işlevsel bir ölçek olduğu ileri sürülebilir.

Basel Uygulamalarının Doğuşu ve Türk Bankacılık Ekosistemi Üzerindeki Etkileri

Sadık Serçek — 2023-07-03

Amaç – Bu çalışmanın amacı, özellikle 20.yüzyılda başlayan küreselleşmenin dünya ekonomisine olan etkilerini kronolojik olarak inceleyerek, Basel kriterlerin ortaya çıkış süreci ve bankacılık sektörünün olası risklere karşı alması gereken tedbirleri içeren belirlenmiş düzenlemeleri açıklamak, söz konusu düzenlemelerin Türkiye’deki uygulanma aşamalarını ve Türkiye’deki finansal sisteminin belirlenen kriterlere olan uyum süreçleri hakkında bilgi vermektir. Bu kapsamda; ilk olarak Basel I, sonra Basel II ve akabinde Basel III Kriterleri hakkında açıklayıcı bilgiler verilmiş, sonrasında yaşanan krizler doğrultusunda ortaya çıkan eksikliler ve kriterlere yapılan eleştirilere yer verilmiştir. Ayrıca yayımlanan tüm Basel kriterlerine Türk Bankacılık Sisteminin uyum süreçlerinde yaşanan olumlu ve olumsuz durumlar hakkında bilgi verilmiştir. Yöntem – Bu çalışmada, 1800 ve 1900’lü yıllardan itibaren dünya genelindeki ekonomik yapının değişimi ve gelişimi irdelenerek, Basel Komitesinin kurulmasına kadar olan süreçteki dünyada var olan ekonomik tablo resmedilmeye çalışılmıştır. Küreselleşme ile birlikte dünya ekonomik sisteminde yaşanan krizlerin nedenleri ve sonuçları hakkında bilgilendirmeler yapılmış, temel makroekonomik değişkenlerin arasında ilişkiler kurularak uluslararası alanda faaliyet gösteren bankacılık sektöründeki oluşan verilerin ve Türkiye bankacılık sektöründeki verilerin kıyaslaması, karşılaştırmalı analiz tekniği yöntemine göre incelenmiştir. Çalışmanın odak noktası bankaların sermaye yeterlilik Rasyoları ve kredi hacimlerinden oluşturmaktadır. Bulgular – Finansal ekosistem içindeki en önemli unsurlar olarak kabul edilen bankacılık sisteminin maruz kaldığı en büyük risklerin sermaye yeterlilik ve likidite riskleri olduğu geçtiğimiz yüzyıl ve son yirmi yılda meydana gelen güçlü finansal krizler neticesinde çok daha net bir şekilde anlaşılmıştır. 1900’lü yıllarda yaşanan çeşitli bunalım ve krizler, 2000-2001 yıllarını kapsayan dönemdeki ülkemizde yaşanan kriz ve 2007 yılında Amerika’da başlayarak süratle küresel boyutta etkisi hissedilen krizlerin sonucunda bankacılık sektörü için çok daha önemli sermaye yeterlilik çalışmaları ve beraberinde diğer piyasa düzenlemelerin gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Tartışma – Araştırmanın sonucunda; Basel Kriterleri öncesi Dünya ekonomik siteminin durumu hakkında bilgi verilmiş, Basel Kriterleri sonrasında Türk finansal sektörün taşıyıcı yapıları olan bankacılık sektörüne Basel uygulamalarının etkileri değerlendirilerek araştırma BDDK ve TBB’nin yayınladıkları nicel veriler kullanılarak örneklendirilmiştir. Basel I, Basel II ve Basel III uygulamalarının Türk finansal sistemindeki tesirleri değerlendirilirken, bankalara ait mali veriler ve detayında asgari sermaye yeterlilikleri ölçek alınmıştır. Yapılan araştırma neticesinde, Türkiye’deki finans sisteminin 2001 krizi sonrası alınan önlemler doğrultusunda sermaye yeterlilik anlamında daha sağlam bir yapıda bulunduğu ve Basel Kriterlerine uyum noktasında sorun yaşamadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Pay Geri Alım Programlarında Firma Büyüklüğü Etkisi: Borsa İstanbul Üzerine Bir Uygulama

Rana Torun — 2023-07-03

Amaç – Çalışmada, Borsa İstanbul’da payları işlem gören şirketlerin 2018-2021 yılları arasında pay geri alım programı başlatılmasına dair Kamu Aydınlatma Platformu’na yapmış oldukları 74 adet duyurunun pay getirilerini etkileyip etkilemediği ve pay piyasasının yarı-güçlü formda etkin olup olmadığının incelenmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca, firmaların aktif büyüklüğü göz önünde bulundurularak pay geri alım programlarına verilen tepkilerin karşılaştırılarak analiz edilmesi de amaçlanmıştır. Yöntem – Çalışmada Etkin Piyasalar Hipotezi temel alınmış ve olay çalışması yöntemi kullanılmıştır. Borsada işlem gören şirketlere pay geri alım izninin verildiği 2011 yılından sonraki dönem olan 2018-2021 yıllarını kapsayan 4 yılın analize dahil edildiği bu çalışmada, her bir şirket için pay geri alım programı bildiriminin yapıldığı gün (t0) olay günü olarak belirlenmiştir. Olay çalışması kapsamında olay penceresi aralığı (t-20, t+20) olmak üzere 41 işgünü, tahmin penceresi aralığı ise (t-20, t-120) arasındaki 101 iş günüdür. Çalışmada, piyasa modeli tahmin modeli olarak kullanılmış olup piyasa getirisini ölçmek için BİST 100 Endeksinin getirisinden, şirketlerin pay getirileri için ise her bir şirketin pay getirisinden yararlanılmıştır. Bulgular – Elde edilen bulgular, olay penceresi aralığında pozitif anormal getirilerin elde edilebildiğini göstermiştir. Araştırma sonucunda, ele alınan dönem için pay geri alım programı duyurularının Borsa İstanbul Pay Piyasasının etkilediği ve piyasanın yarı-güçlü formda etkin bir piyasa olmadığı gözlemlenmiştir. Ek olarak, küçük firmalar tarafından yapılan duyurular sonucunda elde edilen anormal getirinin %5 ve %10 anlamlılık düzeylerinde anlamlı olduğu bulgulamıştır. Tartışma – Çalışmada, Borsa İstanbul Pay piyasasının Etkin Piyasalar Hipotezi’ne göre yarı güçlü formda etkin bir şekilde faaliyette bulunmadığı belirlenmiştir. Dolasıyla, pay geri alım programlarına ilişkin bilgilerin pay fiyatlarına hızlı bir şekilde yansımadığı ve yatırımcıların bu bilgileri kullanılarak anormal getiri elde etme olasılığına sahip olduğu görülmüştür. Ek olarak, pay geri alım programı duyurularının pay değerine etkisi küçük ve büyük firma ayrımı yapılarak karşılaştırılmıştır.

Havalimanlarının Covid-19 Emniyet Performanslarının Entropy Tabanlı WASPAS Yöntemiyle Değerlendirilmesi

Zafer Duran — 2023-07-03

Amaç – Covid-19 salgını, ortaya çıktığı ilk günden itibaren yaşamın her alanında olduğu gibi havayolu sektöründe de benzeri görülmemiş değişikliklere neden olarak havalimanlarında Covid- 19 emniyet tedbirleri adlı uygulamaların benimsenmesini zorunlu kılmıştır. Bu tedbirler, havalimanlarının salgın sürecinde faaliyetlerini sürdürebilmelerine imkân tanırken aynı zamanda salgınla mücadeleye önemli katkılar sağlamıştır. Ancak havalimanlarında uygulanan tedbirlerin başarısı, tam olarak ortaya konulamamıştır. Bu nedenle bu araştırmada havalimanlarında Covid- 19 emniyet performanslarının, çok kriterli karar verme yöntemleriyle değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Yöntem – Araştırmada Türkiye’nin en yoğun havalimanlarının yanı sıra dünyanın önde gelen topla-dağıt ağ yapısına sahip havalimanları ele alınmıştır. Değerlendirme işlemlerinde göstergelerinin ağırlıkları Entropy yöntemiyle, havalimanlarının Covid-19 ile mücadele performansları ise WASPAS yöntemiyle hesaplanmıştır. Bu işlemlerde Skytrax adlı derecelendirme kuruluşu tarafından kamuoyuna sunulan verilerden yararlanılmıştır. Bulgular – Değerlendirme işlemlerinin sonucunda koltuklara ilişkin sosyal mesafe işaretleri, yiyecek-içecek alanlarının temizliği ve takibi, sosyal mesafe uygulamaları Covid-19 emniyet performansının en belirleyici göstergeleri olarak ön plana çıkmıştır. Bununla birlikte araştırmaya konu olan havalimanları içerisinden Covid-19 ile mücadelede en başarılı havalimanı Paris Charles de Gaulle Havalimanı olmuştur. Bu havalimanını sırasıyla İstanbul Havalimanı ve Tokyo Haneda Havalimanı izlemiştir. Tartışma – Havalimanı Covid-19 emniyet performansı, pandemi süreciyle birlikte gündeme gelmiş bir konudur. Bu nedenle konu hakkındaki araştırmalar oldukça sınırlıdır. Bu araştırmada havalimanlarının covid-19 emniyet performansları, çok kriterli karar verme yöntemleri ile analiz edilerek bu sınırlılık azaltılmaya çalışılmıştır. Bununla birlikte elde edilen bulgular, sadece araştırmaya konu olan havalimanlarını yansıtmaktadır. Diğer havalimanları için ayrıca değerlendirmeler yapılması gerektiği unutulmamalıdır.

Makroekonomik Göstergeler Çerçevesinde Vergilerin Ülke Performanslarına Etkisi: OECD Ülkeleri Üzerine VZA Uygulaması

Kifayet Erdem Arslan — 2023-07-03

Amaç - Bu çalışmada seçilmiş 20 OECD ülkesinin vergi temelli makroekonomik performanslarının ölçülmesi amaçlanmıştır. Yöntem - Belirlenen amaç doğrultusunda, daha önce yapılmış bilimsel çalışmaların sonuçları ve ilgili literatür taraması sonucunda tespit edilen 6 girdi ve 4 çıktı kullanılarak analizler yapılmıştır. Seçilmiş ülkelerin 2000-2020 yılları arası veriler ağırlıklandırılarak veri seti elde edilmiş, bu verilere Veri Zarflama Analizi (VZA) ve Malmquist toplam faktör verimliliği (TFV) analizi yapılarak sonuçlar yorumlanmıştır. Bulgular - Araştırma sonuçları incelendiğinde ülke etkinliklerinde en fazla ilerlemenin %8,5 oranıyla 2016-2017 döneminde olmuştur. Bu dönemdeki ilerlemenin temel nedeni teknolojik ilerlemedeki %9,3’luk artıştan kaynaklandığı söylenebilir. Ayrıca Türkiye’nin, incelenen tüm yıllarda BCC modeline göre etkin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. BCC modeline göre etkin olması Türkiye’nin ulusal çerçevede vergi gelirlerini etkin yönettiğini göstermektedir. Tüm yılların toplamda değerlendirildiği Malmquist Toplam Faktör Verimliliği Analizine göre de Türkiye bu süreçte %2,5 oranında etkinliğini artıran 10 ülkeden biri olmuştur. Tartışma- Analiz sonucunda OECD ülkeleri ve Türkiye için toplanan vergi gelirlerinin yanı sıra vergilerin yönetilmesi ve denetlenmesi ön plana çıkmıştır. Ülkelerin yönetimsel becerileri ile uygun ölçekte hareket etmeleri önem arz etmektedir. Toplanan vergi gelirleri ve uygulanan vergi politikaları ile teknolojide yaşanan gelişmeler ve ülkelerin bu gelişmeleri takip etmeleri, teknolojik gelişmelere yönelik harekete geçmeleri uygun yazılım programı ve alt yapı sistemlerini kurmaları makroekonomik göstergelere daha olumlu yansımaları olacağını göstermektedir. Ülkelerin yıl bazında yapılan VZA ve uzun dönemde TFV ile performansları ya da etkinlikleri karşılaştırıldığında etkin çıkmayan ülkelerin teknolojik yenilikleri takip edemediklerinden kaynaklandığı tespit edilmiştir. Daha etkin olabilmeleri için digital dönüşümün ivme kazanması gerektiği söylenebilir.

İşten Sıkılmanın İnternet Bağımlılığı, İş Tatmini ve Örgütsel Yalnızlık ile İlişkisinde Kişilik Özelliklerinin Aracı Rolü

Batuhan Ayan — 2023-07-03

Amaç - İşten sıkılma, internet bağımlılığı, iş tatmini, örgütsel yalnızlık ve kişilik özellikleri değişkenleri arasındaki ilişkilerin ortaya koyulması; kişilik özelliklerinin işten sıkılma ile internet bağımlılığı, işten sıkılma ile iş tatmini ve işten sıkılma ile örgütsel yalnızlık arasında aracılık rolüne sahip olup olmadığının tespiti, bu çalışmanın amacıdır. Yöntem - Araştırma verileri Ankara’da faaliyet gösteren altı kamu kurumunda görev yapan 360 personelin katılımıyla, çevrimiçi ve yüz yüze anket yöntemi ile toplanmıştır. Analizler SPSS 24 programı ile yapılmıştır. Değişkenler arası ilişkilerin analizleri için korelasyon ve regresyon analizleri yapılmıştır. Bulgular - Yapılan analizler ile işten sıkılma ile iş tatmini arasında negatif, işten sıkılma ile internet bağımlığı ve işten sıkılma ile örgütsel yalnızlık arasında pozitif bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca regresyon analizi ile kişilik özelliklerinin işten sıkılma ile internet bağımlığı, işten sıkılma ile iş tatmini ve işten sıkılma ile örgütsel yalnızlık arasında kısmi aracı etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Tartışma - Çalışmadan elde sonuçlara göre işten sıkılma düzeyi çalışanların iş tatmini ile negatif, internet bağımlılığı ve örgütsel yalnızlık ile pozitif bir ilişkiye sahiptir. Başka bir ifade ile işten sıkılma arttıkça iş tatmininde azalma, internet bağımlılığı ve örgütsel yalnızlıkta artma olacağı sonucuna varılabilir. Ayrıca çalışanın kişilik özellikleri değinilen etkileri kısmi olarak etkilemektedir. Sonuç olarak, yöneticiler tarafından çalışanın kişilik özelliklerini de dikkate alarak işten sıkılmayı azaltmaya yönelik faaliyetler gerçekleştirilmesinin organizasyon için faydalı olabileceği düşünülmektedir.

Kültürel Diplomasi Silahı Olarak Pazarlama: Ankara’da Eğitim Gören Türkiye Burslusu Öğrenciler Üzerinde Nitel Bir Araştırma

Muharrem Oğuzhan Anayurt — 2023-07-03

Amaç – Bu çalışmanın amacı; kamu diplomasisi, kültürel diplomasi, iş birliği ve kalkınma faaliyetlerini yürüten Türkiye’nin Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB), Türk İş birliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA), Yunus Emre Enstitüsü (YEE), Maarif vakfı, Kızılay olmak üzere bu kamu kurumlarının çalışmaları ve insani diplomasi etkinliklerinin yanı sıra ulus marka alanındaki etkilerinin Türkiye Burslusu öğrenciler tarafından kendi ülke ve bölgelerinde nasıl algılandığının tespit edilmesidir. Yöntem – Araştırmanın evrenini oluşturan Ankara’da eğitim gören Türkiye Burslusu öğrencilerden, olasılık dışı örnekleme tekniklerinden amaçlı örnekleme ve kartopu örnekleme tekniği kullanılarak 17 ülkeden toplam 24 uluslararası öğrenciye ulaşılmıştır. Araştırmada nitel veri toplama tekniklerinden olan mülakat tekniği ve yapılandırılmış – yarı yapılandırılmış mülakat soruları kullanılmıştır. Bulgular – Mülakatlardan elde edilen verilere göre, öğrencilerin Türkiye’ye gelmeden önce daha muhafazakâr bir ülke beklerken geldikten sonra daha seküler, özgür ve açık bir ülke bulduğu belirlenmiştir. Tartışma – Araştırmanın sonucunda, hedef pazarlara yönelik kurulacak olan pazarlama iletişiminde; ağızdan ağıza pazarlama, viral pazarlama, Türk dizileri, sosyal medya, internet ve kurumların yapmış olduğu ziyaretlerin dikkate alınmasının önem arz ettiği ortaya konulmuş, ileriki çalışmalara yönelik tavsiyelerde bulunulmuştur.

COVID-19 Pandemisinin Tıbbi Ürün Ticaretine ve Ekonomik Kalkınmaya Etkisi

Rabiya Altunay — 2023-07-03

Amaç – Bu çalışmada, COVID-19 döneminde gerçekleşen tıbbi cihaz ithalat ve ihracatının ülke ekonomisine etkilerini incelemek amaçlanmıştır. Yöntem – COVID-19 ile ilgili veriler Sağlık Bakanının twitter hesabından ve Sağlık Bakanlığının (SB) resmî web sitesinden alınmıştır. Tıbbi cihaz endüstrisine ilişkin veriler ise; ITC TradeMap veritabanından alınan Ocak 2003-Kasım 2021 dönemi ithalat ve ihracat veri setidir. Çalışmanın, pandemide gerçekleşen tıbbi cihaz ticaretinin ekonomiye etkileri, sanayi üretim endeksi, döviz kuru ve enflasyon değişkenleri de ele alınarak ekonometrik analizler ile çalışılmıştır. Bulgular – COVID-19 döneminde, tıbbi cihaz ihracatının ekonomik büyümeyi ve enflasyonu artırıcı, döviz kurunu azaltıcı; ithalatının ise döviz kurunu artırıcı, enflasyonu azaltıcı bir etkisi olduğu bulunmuştur. Tıbbi cihaz ithalatının ekonomik büyümeye etkisi olmamıştır. Tartışma – Aşı programlarının 2021 yılında, yoğun bir şekilde devreye alınmasıyla birlikte küresel ekonomilerin toparlanma sürecine gireceği beklense de dünya belirsizliklerin yoğun olduğu bir dönemden geçmektedir. Belirsizlik ortamında ülke ekonomileri, değişkenlere beklentilerin dışında cevap verebilmektedir. Bu çalışmada da tıbbi cihaz ithalat ve ihracatının, Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH), sanayi endeksi, döviz ve enflasyon değişkenleri üzerinde önemli etkileri olduğu ve normal dönemde ihracatın enflasyonu düşürmesi beklenirken çalışmamızda bu sonucun çıkmadığı görülmektedir. Bu sonuç; COVID-19’un getirdiği durumsal faktörlerle birlikte döviz kuru ve aşırı para arzına bağlanmıştır. İthalat ve ihracatın döviz kuru üzerindeki etkisi ise; pandemiden daha çok ülkemizin para politikası, finansmana erişim ve artan risk primi faktörleri ile açıklanmıştır.

Olasılık Dağılımları ve Kolektif Risk Modellemesi Çerçevesinde Portföy Getiri Tahmini: Bist 30 Uygulaması

Mahmut Kartal — 2023-07-03

Amaç – Araştırmada tasarruflarını portföy oluşturarak borsada değerlendirmeyi düşünen yatırımcılar için portföyde yer alan hisse senetlerinin dağılımlarını ve dağılım parametrelerini belirleyerek kollektif risk modellemesi çerçevesinde portföylerin getiri ve risk düzeylerini istatistiksel yöntemlerle belirlemektir. Yöntem – Belirlenen amaca ulaşabilmek için BİST-30 endeksinde 2018-2021 yıllarında aktif olarak işlem gören hisse senetlerinin günlük kapanış fiyatları alınmış ve söz konusu verilerin uygunluk gösterdiği istatistiksel dağılımlar ve dağılım parametreleri hesaplanmıştır. SWARA ve MOORA yöntemleriyle düşük, orta ve yüksek riskli olmak üzere üç farklı kategoride portföy oluşturulmuş bu portföyler için Monte Carlo simülasyon yöntemi uygulanarak beklenen ortalama getiri, getiri olasılığı ve risk seviyesi tahminlenmiştir. Bulgular – Araştırmanın sonucunda farklı (düşük, orta ve yüksek) risk düzeylerinde portföy oluşturularak yapılan analizlerde portföylerin risk düzeylerinin tüm portföyler için yaklaşık %1 ve %2 oranında olduğu tespit edilmiştir. Portföylerin ortalama getirileri incelendiğinde en yüksek günlük ortalama getirinin ‰2,8 oranında olacağı ve bunun %61 olasılıkla gerçekleşeceği tahminlenmiştir. Tartışma – Portföylere ilişkin ortalama getiri ve risk düzeyinin olasılık dağılım parametreleri bilindiğinde Monte Carlo Simülasyon yöntemiyle daha kolay hesaplana bildiği ortaya konulmuş ve klasik yöntemle benzer sonuçlara ulaşılmıştır. Ayrıca simülasyon yöntemiyle portföy getirisi üzerinde etkili olana hisse senetleri belirlenmiştir. Kullanılan Monte Carlo Simülasyon yöntemi literatürle karşılaştırıldığında, kuadratik programlama (Abay 2013), Finnet Portfolio Advisor programı (Zerey ve Terzi 2015), Yapay Sinir Ağları (Yavuz 2012) yöntemleriyle benzer sonuçlara ulaşıldığı tespit edilmiştir. Diğer yöntemlere göre Monte Carlo Simülasyon yöntemiyle hisse senetlerinin ağılıkları, varlık sayısı daha hızlı değiştirilerek sonuçların hesaplanabilmesi açısında daha kolay ve etkili olduğu saptanmıştır.

TMS 16 Kapsamında Taşıyıcı Bitkiler ve Muhasebeleştirme Uygulamaları: Antep Fıstığı Örneği

Mehmet Kaygusuzoğlu — 2023-07-03

Amaç – Tarım sektörünün küçülmesi, kuraklık ve iklim değişikliklerinin yaşanması, gelecekte tarımsal ürünlerde kıtlık yaşanabileceği ihtimali, tarım sektörüne bütün boyutlarıyla önem verilmesini gerektirmektedir. Tarımsal faaliyette bulunan işletmelerdeki muhasebe uygulamaları da bu açıdan üzerinde önemle durulması gereken boyutlardan biridir. TMS 16 Maddi Duran Varlıklar Standardı ile TMS 41 Tarımsal Faaliyetler Standardında yer alan hükümler bağlamında taşıyıcı bitki olarak kabul edilen ve ülkemizin önemli bir tarımsal ürünü olan Antep fıstığı yetiştiriciliği bu çalışmanın konusunu teşkil etmektedir. Çalışmanın amacı taşıyıcı bitkilerin TMS 16 Maddi Duran Varlıklar Standardı kapsamında muhasebeleştirilmesine ilişkin esasları ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda Antep fıstığı ağaçlarının ilgili standartlar çerçevesinde muhasebeleştirilmesine ilişkin işlemler uygulama örnekleri ile bir süreç şeklinde açıklanmıştır. Yöntem – Bu çalışmada normatif araştırma yöntemi kullanılmıştır. Bu yöntem kullanılarak muhasebeleştirme uygulamaları geliştirilmiştir. Bulgular – Tarım sektörünün endüstriyel işletmelerin sahip olduğu yatırım, ihracat, ithalat, amortisman, maliyet hesaplama gibi birtakım uygulamalara sahip olması tarımsal muhasebe uygulamalarının geliştirilmesini gerekli kılmaktadır. Tarımsal üretimde taşıyıcı bitki kapsamına giren maddi duran varlıkları kullanan işletmelerin muhasebe uygulamalarını sistemli ve etkin hale getirmeleri gerekmektedir. Tartışma – Tarımsal faaliyetleri ilgilendiren TMS 16 Maddi Duran Varlıklar Standardı ve TMS 41 Tarımsal Faaliyetler Standartlarının yayımlanması muhasebenin tarımsal uzmanlık yönünün gelişmesi anlamında önemli bir adım olmasına rağmen Tekdüzen hesap planının aynı paralellikte güncellenmemesi muhasebe kayıtlarının doğruluğunun tartışılmasına neden olabilmektedir.

İşyeri Şiddeti Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması

Abdulhamit Tutan — 2023-07-03

Amaç – Bu çalışma, işyerinde şiddete maruz kalmaya yönelik geliştirilen, “Sözlü Şiddet”, “Fiziksel Şiddet”, “Cinsel Şiddet” olarak adlandırılan 3 boyuttan ve 9 maddeden oluşan “İşyeri Şiddeti Ölçeğinin” Türkiye örneğinde geçerlilik ve güvenirlik çalışmasını yapmayı amaçlamaktadır. İlgili ölçek, çalışanların işyeri şiddetine, maruz kalma durumlarını değerlendirmeye olanak sağlamaktadır. Bu anlamda ülkemiz de güvenilirlik ve geçerlilik çalışması yapılıp ortaya konan ölçme araçlarının sayısının sınırlı olduğunu görmekteyiz. Bu nedenle, işyeri şiddeti ölçeğinin Türkçeye uyarlama çalışmasının bu ihtiyacı büyük ölçüde karşılayacağı ön görülmektedir. Yöntem – Uyarlamanın ilk aşaması olan ölçeğin orijinal dilinden Türkçeye çevrilmesinde, (Beaton vd,, 2000) tarafından uygulan beş kademeli çeviri metodu uygulanmıştır. Bu aşamadan sonra Türkçeleştirilen ölçek, 303 katılımcıya uygulanmıştır. Çalışmada ilk önce, ölçeğe ait dilsel eşdeğerlik gerçekleştirilmiştir. Daha sonra ölçeğe Açıklayıcı Faktör Analizi uygulanarak, orijinal ölçekte yer alan 3 faktörlü yapı test edilmiştir. Bir sonraki aşamada ölçeğe Doğrulayıcı Faktör Analizi uygulanarak yapısal geçerliliği test edilmiştir, Ölçeğe ayrıca Cronbach Alpha testi uygulanarak ölçeğe ilişkin iç tutarlılık güvenirliği belirlenmiştir. Bulgular – Yapılan tüm işlemlerin sonucunda, 3 boyut ve 9 maddeden oluşan orijinal ölçek, hiçbir değişikliğe uğramadan Türkçeye uyarlanmıştır. Tartışma – Yapılan işlemlerin sonucunda ölçeğin makale de kullanıldığı haliyle Türkçeye uyarlanmış bir ölçme aracı olarak kullanılabileceği neticesine varılmıştır.

Investigation of Factors Affecting Mobile Banking Intention to Use: Extended Technology Acceptance Model

Kamil Çelik — 2023-07-03

Purpose-With technological developments, people's use of smartphones and the internet has increased. This increase has enabled people to carry out many of their businesses through mobile applications. One of these things is banking. Thanks to the internet banking and mobile applications offered to their customers, banks enable them to carry out their banking transactions without going to the banks physically. In this context, it is important to determine the factors affecting people's adoption of mobile banking applications in order to increase the use of these applications. Therefore, the behavioral intentions of customers to adopt mobile banking were investigated in this study. Design/methodology/approach – Research model has been proposed by adding subjective norms, trust, and perceived risk variables to the Technology acceptance model. In the study, the data obtained from 492 mobile banking application users were analyzed with the Structural Equation Model. Findings –Attitude plays a key role in predicting users' intention to adopt mobile banking according to findings. In addition, the variables of subjective norms and perceived ease of use did not have a significant effect on the attitude toward mobile banking applications. Discussion – A new research model was suggested along with the expansion of TAM by the addition of new variables in the study. So, the study made a contribution to the body of knowledge on mobile banking applications, mobile applications, and the technology acceptance model. The current study also serves as a guide for bank managers, decision-makers, and other pertinent parties.

Türkiye’de X, Y ve Z Kuşaklarının Gözünden Çevrimiçi Müşteri Yorumları: Nitel Bir Çalışma

Sumru Küçüka — 2023-07-03

Amaç – Araştırmanın amacı, X, Y ve Z kuşaklarının satın alma kararı alırken, çevrimiçi müşteri yorumlarından ne ölçüde ve ne doğrultuda etkilendiklerine dair bir bakış açısı sunmaktır. Çalışmada, üç kuşağa ait katılımcıların müşteri yorum okuma alışkanlıkları ve yoruma güven duydukları güven irdelenirken, satın alma kararı vermelerinde çevrimiçi müşteri yorumlarının rolü araştırılmıştır. Yöntem – Nitel araştırma yöntemlerine dayalı bu çalışma kapsamında üç kuşaktan toplamda 25 katılımcı ile yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Verileri derinlemesine analiz etmek amacıyla içerik analizi yapılarak araştırma sorusuna dair değerlendirmeler ortaya konmuştur. Taslak temaların oluşturulmasında literatürde yapılmış çalışmalar göz önünde bulundurulmuş olsa da, temalar tümevarım yöntemi kullanılarak görüşme verilerinden oluşturulmuştur. Tüm kuşaklarda birbirinden farklı fakat bu çalışmanın kategori ve temalarının altında gruplanabilen bazı kodlar oluşmuştur. Kodlardaki farklılıklar, kuşaklar arasındaki benzerlik ve farklılıkların belirlenmesinde fayda sağlamıştır. Bulgular – Görüşmeler sonucunda ortaya çıkan temalar; Yorumlarda Seçicilik, Yoruma Güven, Yorumlarla İlişki ve Müşteri Profili’dir. Bulgular tema ve kategorilere göre detaylı olarak verilmiştir. Tartışma – Tartışma bölümünde, araştırma sonuçları literatürde yapılmış bazı çalışmalar ile karşılaştırılmıştır. Çalışmadaki kısıtlılıklarından biri, tüm nitel çalışmalarda olduğu gibi, örneklemin evreni temsil etme gücünün az olmasıdır. Nitel araştırma bulgularının temel amacı, evrene genellenebilmesi değil, yalnızca örneklemi temsil edebilmesi ve araştırma sorusuna ilişkin, katılımcıların deneyimlerinden yola çıkarak daha derinlemesine bir perspektif sunmasıdır. Bir diğer kısıtlılık, Z kuşağı katılımcıların tamamının henüz ekonomik özgürlüğe sahip olmamaları, karar ve araştırmayı ailelerine bırakmış olmalarıdır. Z kuşağının, araştırmanın yapıldığı 2022 yılı itibariyle 11-26 yaş aralığındaki kişileri kapsadığı göz önünde bulundurulduğunda, Z kuşağı mensupları ekonomik özgürlüğe sahip olacak yaşa geldiklerinde, araştırmanın tekrarlanması halinde daha sağlıklı sonuçların elde edilebileceği düşünülmektedir.

A Research Study Concerning the Regulatory Role of Organizational Justice in the Impact of Job Satisfaction on Organizational Commitment

Ayşe Meriç Yazıcı — 2023-07-03

Purpose- The study aims to reveal the regulatory role of organizational justice in the effect of job satisfaction on organizational commitment. Design/methodology/approach- The research consists of companies from the packaging sector in Halkalı and Silivri districts of Istanbul. The survey data were collected from 437 participants according to the five-point Likert scale and analysed by SPSS 22 and AMOS 24. Findings- When the effect of independent variables on organizational commitment was examined, it was seen that all variables had a significant effect on organizational commitment. The model established for the regulatory role of organizational justice perception in the relationship between organizational commitment and its sub-dimensions and job satisfaction was found to be significant. Discussion- The difference between the effectiveness of the dimensions of organizational justice on various aspects of job satisfaction and organizational commitment reveals that the results of this research are strong. The findings and information obtained will be useful for managers to improve their work with a sense of organizational justice. As a result, in this research, the regulatory role of organizational justice in the effect of job satisfaction on organizational commitment of employees in the packaging sector was tried to be determined. In this context, this research offers suggestions for managers and future studies.

İşgören İş Tatmini ile Müşteri Memnuniyeti Arasındaki İlişki: Otel İşletmeleri Üzerinde Bir İnceleme

Hakan Koç — 2023-07-03

Amaç – Bu çalışmanın amacı, işgören tatmini ile müşteri memnuniyeti arasındaki ilişkiyi incelemek ve otel işletmelerinde çalışan işgörenlerin tatmin düzeylerinin müşteri memnuniyeti üzerindeki etkisini tespit etmektir. Yöntem – Çalışma nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli ile gerçekleştirilmiştir. Kuzey Kıbrıs’ta hizmet veren 37 otel işletmesi çalışanlarından ve müşterilerinden anket yöntemi ile veriler toplanmıştır. Her bir otel işletmesinden 10 çalışan ve hizmet alan 10 müşteriye tesadüfi yöntemle anket uygulanmıştır. Bulgular – Araştırmaya katılan otel işletmesi çalışanlarının iş tatmin düzeyleri ile ilgili otellerden hizmet alan müşterilerin memnuniyet düzeyleri arasında ilişki tespit edilmiştir. Diğer yandan çalışan memnuniyetinin müşteri memnuniyeti üzerinde dikkate değer bir etkisinin bulunduğu görülmüştür. Tartışma – Otel işletmelerinin tutundurma çabaları için son derece etkili olan müşteri memnuniyeti, çalışan memnuniyeti ile doğrudan ilişkili olması işletmelerin ve yöneticilerin odaklanmaları gereken ana faktörü çalışan ve çalışan memnuniyeti haline getirmektedir. Dolayısıyla çalışan memnuniyeti otelcilik hizmetlerinin sürdürülebilirliği ve hizmet alan memnuniyeti açısından anahtar bir rol oynamaktadır.